Beskidzka Strona Kolejowa
 » wstęp
 » aktualności
 » urządzenia srk
 » sygnalizacja
 » łączność
 » ruch kolejowy
 » sieć kolejowa
 » słownik srk
 » symulator ISDR
 » wagony towarowe
 » linia 117
 » fotogaleria
 
 » forum ISDR
 » mapa strony
 » o autorze
 » kontakt
 » linki

Rodzaje i numeracja pociągów

Spis treści:

1. Rodzaje pociągów
2. Numeracja pociągów
2.1. Stare zasady numeracji pociągów
2.2. Nowe zasady numeracji pociągów

1. Rodzaje pociągów

Pociągi ujęte w rocznym rozkładzie jazdy w zależ­ności od kurso­wania podzielić można na:

  • stałe, kursu­jące w okreś­lonych dniach,
  • dodat­kowe, urucha­miane zależnie od zapotrzebo­wania; pociągi stałe kursu­jące w okreś­lonych dniach mogą kursować jako dodat­kowe w innych dniach.

Pociągi nie ujęte w rocznym rozkładzie jazdy kursują według indy­widual­nego rozkładu jazdy, który ukła­dany jest na bieżąco w miarę wolnej zdolności przepus­towej linii. Ponadto wyróżnić można pociągi katalo­gowe, kursu­jące według rozkładów jazdy opraco­wanych przez zarządcę infrastruk­tury, które mogą zostać sprzedane przewoźni­kowi w razie potrzeby urucho­mienia pociągu w danej relacji. W przypadku koniecz­ności przeprowa­dzenia robót mających wpływ na ruch pociągów opracowy­wane są zastępcze rozkłady jazdy[4].

Pod względem rodzaju przewozów pociągi podzielić można na:

  • pasa­żerskie,
  • towa­rowe,
  • pojazdy kole­jowe luzem,
  • pociągi utrzymaniowo-naprawcze.

Poszcze­gólne rodzaje pociągów ozna­czane są trzyli­tero­wymi (dawniej trzy- lub cztero­litero­wymi) skrótami, z których dwie pierwsze litery okreś­lają rodzaj pociągu, a trzecia określa rodzaj trakcji:

  • P - parowa,
  • E - elek­tryczna (lokomo­tywy),
  • J - elek­tryczna (zespoły i wagony trakcyjne),
  • S - spali­nowa (lokomo­tywy),
  • M - spali­nowa (zespoły i wagony trakcyjne).

Trzylite­rowe skróty rodzajów pociągów, zapisy­wane dużymi lite­rami, uzu­pełnić można jedną lub dwiema małymi lite­rami okreś­lają­cymi przewoź­nika. Małe litery przypisy­wane są przewoź­nikom przez zarządcę infrastruk­tury i nie są stałe w kolejnych rozkładach jazdy. Wykaz skrótów rodzajów pociągów przedsta­wiono w tabl. 1.[1]

Tabl. 1. Skróty rodzajów pociągów
Rodzaje pociągówTrakcja
parowaelektrycznaspalinowa
loko­motywyzespoły i wag. trakc.loko­motywyzespoły i wag. trakc.
A. Pociągi pasażerskie
Euro­City-ECEECJECSECM
Eu­roNight-ENE-ENS-
Ekspre­sowy Inter­City-EIEEIJEISEIM
Ekspre­sowy-EXEEXJEXSEXM
Między­naro­dowy pospieszny-MMEMMJMMSMMM
Międzywoje­wódzki pospieszny typu hotelo­wego-MHE-MHS-
Międzywoje­wódzki pospieszny-MPEMPJMPSMPM
Międzywoje­wódzki oso­bowy-MOEMOJMOSMOM
Międzywoje­wódzki oso­bowy (autobus szynowy)--MAJ-MAM
Woje­wódzki między­naro­dowyRMPRMERMJRMSRMM
Woje­wódzki krajowy pospiesznyRPPRPERPJRPSRPM
Woje­wódzki krajowy oso­bowyROPROEROJROSROM
Woje­wódzki komuni­kacji aglomera­cyjnej-RAERAJRASRAM
Woje­wódzki między­naro­dowy (autobus szynowy)--AMJ-AMM
Woje­wódzki oso­bowy krajowy (autobus szynowy)--APJ-APM
Próżny skład pasa­żerski - do i od pociągów pasa­żerskichPWPPWEPWJPWSPWM
Próżny skład pasa­żerski - próbny-PCEPCJPCSPCM
Próżny skład pasa­żerski - do i z naprawy lub obsługi technicznej-PXEPXJPXSPXM
Skład loko­motyw - powyżej 3 loko­motywPHPPHE-PHS-
B. Pociągi towarowe
1. Pociągi towarowe w ruchu międzynarodowym
Do przewozów prioryte­towych-TAE-TAS-
Do całopocią­gowych przewozów intermo­dalnych-TCE-TCS-
Do przewozów masowych i granicznych-TGE-TGS-
Do przewozów rozpro­szonych (poje­dyncze wagony i grupy wagonów)-TRE-TRS-
2. Pociągi towarowe w ruchu krajowym
Do przewozów prioryte­towych-TBE-TBS-
Do całopocią­gowych przewozów intermo­dalnych-TDE-TDS-
Pospieszny o podwyż­szonym standardzie szybkości technicznej do przewozu ładunków w poje­dynczych wagonach i grupach wagonów-TPE-TPS-
Do przewozów niema­sowych w poje­dynczych wagonach i grupach wagonów-TNE-TNS-
Do przewozów masowych w ładownych i próżnych składach całopocią­gowych-TME-TMS-
Liniowy do przewozu ładunków w poje­dynczych wagonach i grupach wagonów-TLE-TLS-
Zdawczy do obsługi stacji i bocznic w rejonie ciążenia stacji manew­rowejTKPTKE-TKS-
Próżne wagony do i z naprawy-TTE-TTS-
Próbny oraz inne pociągi-TSE-TSS-
Skład loko­motyw - powyżej 3 loko­motyw-THE-THS-
C. Pojazdy kolejowe luzem
Lokomo­tywa do i od prac manew­rowych w ruchu towa­rowym-LME-LMS-
Lokomo­tywa do i od prac manew­rowych w ruchu pasa­żerskim-LWE-LWS-
Lokomo­tywa do i od pociągów pasa­żerskich - max. 3 loko­motywyLPPLPE-LPS-
Lokomo­tywa do i od pociągów towa­rowych - max. 3 loko­motywyLTPLTE-LTS-
Lokomo­tywa luzem do i od pociągów utrzymaniowo-naprawczych - max. 3 loko­motywy-LZE-LZS-
Pozos­tałe lokomo­tywy luzem, pojazd kole­jowy, zali­czany do taboru specjal­nego, pojazd pomoc­niczy-LSE-LSS-
D. Pociągi utrzymaniowo-naprawcze
Ratun­kowy-ZGEZGJZGSZGM
Inspek­cyjny-ZNEZNJZNSZNM
Gospo­darczy-ZXE-ZXSZXM
Diagno­styczny-ZDEZDJZDSZDM
Skład loko­motyw - powyżej 3 loko­motyw-ZHE-ZHS-

2. Numeracja pociągów

2.1. Stare zasady numeracji pociągów

Zasady nume­racji pociągów regulo­wała dawniej "Instrukcja o rozkładzie jazdy pociągów" R11 z 1979 r. Instrukcja ta nie została jednak znowe­lizo­wana wraz ze zmianami w strukturze PKP aż do 2015 r.[1] i w tym czasie numery usta­lano kierując się dotych­czaso­wymi zasa­dami oraz lokal­nymi wytycz­nymi i zwycza­jami, co powodo­wało brak konsek­wencji w sposobie nume­racji pociągów[3]. Poniżej przedsta­wiono wybrane, stoso­wane wcześniej zasady nume­racji pociągów.

Numer pociągu najczęściej składa się z 2 do 6 cyfr zależnych od relacji, rodzaju i kolej­ności urucho­mienia pociągu w dobie. Numery nie są uni­kalne i mogą się powtarzać dla pociągów kursujących na różnych liniach lub w różnych dniach. Ostatnie dwie cyfry numeru określają rodzaj pociągu, przy czym dla pociągów jadących w kierunku zgodnym z kierunkiem wzrostu kilomet­rażu linii ostatnia cyfra jest niepa­rzysta, a dla jadących w kierunku przeciwnym - parzysta. Cyfra ta może się zmieniać na trasie pociągu wskutek przejazdu na odcinek o odwrotnym kierunku wzrostu kilomet­rażu.

Dla pociągów kursujących wewnątrz jednego obszaru konstrukcyj­nego stoso­wane mogą być numery trzycyf­rowe, natomiast pociągi kursujące między obsza­rami posiadają przeważnie numery cztero- i więcej cyfrowe. Pociągi ekspre­sowe i Inter­City otrzymują numery czterocyf­rowe.

W numerach cztero- i więcej cyfrowych pierwsze dwie cyfry określają odpo­wiednio obszar konstruk­cyjny urucho­mienia i rozwią­zania pociągu. Obszary konstruk­cyjne odpo­wiadają obszarom dawnych Dyrekcji Okrę­gowych Kolei Państwowych i ozna­czane są następuj­ącymi nume­rami:

  • 1 - Warszawa,
  • 2 - Lublin,
  • 3 - Kraków,
  • 4 - Katowice,
  • 5 - Gdańsk,
  • 6 - Wrocław,
  • 7 - Poznań,
  • 8 - Szczecin.

Dla pociągów towa­rowych masowych oraz wahadeł węgla kursujących ze Śląska i na Śląsk zamiast cyfry obszaru 4 używa się cyfry 9. Dla pociągów wewnątrzobsza­rowych z nume­rami cztero- i więcej cyfro­wymi stosuje się na dwóch pierwszych miejscach dwie jedna­kowe cyfry danego obszaru lub cyfrę obszaru i 0. Znaczenie pozos­tałych cyfr podano w tabl. 2.[2, 3]

Tabl. 2. Stare zasady numeracji pociągów
trzecia cyfra od końcaostatnie dwie cyfry
Numery dwucyfrowe
- 01-20 - lokomotywy luzem
21-50 - składy pasażerskie
51-99 - inne, gospodarcze i robocze
Numery trzycyfrowe
0 - próżne składy lub lokomotywy luzem
1-9 - pozostałe; cyfra ta może określać obszar uruchomienia lub linię kolejową
01-54 - osobowe
55-99 - towarowe zdawcze
Numery cztero- i pięciocyfrowe
(dla numerów pięciocyfrowych)

pociągi pasażerskie dalekobieżne:
0 - międzynarodowe
1 - pospieszne dzienne
2 - pospieszne nocne
3 - międzynarodowe sezonowe
4 - ekspresowe sezonowe
5 - pospieszne sezonowe
6 - kolonijne
7 - hotelowe i inne specjalne
8, 9 - pocztowe, bagażowe, próbne, doświadczalne, próżne składy

pociągi towarowe:
cyfra wyróżniająca relację lub stację uruchomienia
00-09 - EC, IC, ekspresowe, pospieszne
10-19 - ekspresowe, pospieszne, przyspieszone
20-49 - osobowe
50-54 - próżne składy, lokomotywy luzem, dawniej osobowo-towarowe
55-59 - próżne składy, lokomotywy luzem, dawniej towarowo-osobowe
60-69 - towarowe ekspresowe, pospieszne
70-79 - towarowe odcinkowe łączące stacje manewrowe
80-99 - pozostałe towarowe - masowe, zdawcze, gospodarcze i inne

Od roku 2003 wprowa­dzono sześciocyf­rowe numery pociągów towa­rowych, w których dwie środkowe cyfry określają przewoź­nika, a pozos­tałe nada­wane są według zasad ana­logicznych jak dla numerów pięciocyf­rowych[3].

2.2. Nowe zasady numeracji pociągów

Wydana w 2015 r. instrukcja Ir-11 określa nowe zasady nume­racji pociągów, które przewi­dziane są do wprowa­dzenia po zmianie w rozporzą­dzeniu Ministra Infrastruk­tury w sprawie ogólnych warunków prowa­dzenia ruchu kolejo­wego i sygnali­zacji[1].

Zgodnie z nowymi zasadami pociągi pasa­żerskie krajowe ozna­czane są nume­rami cztero- i pięcio­cyfro­wymi, a pociągi towa­rowe krajowe, utrzymaniowo-naprawcze i niehan­dlowe nume­rami sześcio­cyfro­wymi. Numer pociągu ma być jedno­lity i ma nie zmieniać się na całej trasie pociągu. Numery pociągów międzynaro­dowych usta­lane mają być według odrębnych zasad.

Pierwsza i druga cyfra w numerach cztero-, pięcio- i sześciocyf­rowych określa obszar konstruk­cyjny urucho­mienia i rozwią­zania pociągu. Obszary konstruk­cyjne ozna­czone są nastę­pują­cymi numerami:

  • 1 - Warszawa,
  • 2 - Lublin,
  • 3 - Kraków,
  • 4 - Sosnowiec,
  • 5 - Gdańsk,
  • 6 - Wrocław,
  • 7 - Poznań,
  • 8 - Szczecin,
  • 9 - rezerwa.

Dla pociągów rozpoczyna­jących i kończących bieg wewnątrz jednego obszaru konstrukcyj­nego stoso­wane mogą być następu­jące kombi­nacje dwóch pierwszych cyfr numeru:

  • 11, 10, 19, 91 - Warszawa,
  • 22, 20, 29 - Lublin,
  • 33, 30, 39, 93 - Kraków,
  • 40, 44, 90, 94, 99 - Sosnowiec,
  • 55, 50, 59, 95, 96, 97 - Gdańsk,
  • 66, 60, 69 - Wrocław,
  • 77, 70, 79 - Poznań,
  • 88, 80, 89 - Szczecin,
  • 92, 98 - rezerwa.

Pozostałe cyfry ozna­czają rodzaj pociągu i nada­wane być powinny zgodnie z kolej­nością urucha­miania pociągów w dobie. Przypo­rządko­wanie zakresów cyfr do rodzajów pociągów przedstawia tabl. 3.[1]

Tabl. 3. Nowe zasady numeracji pociągów
Numery czterocyfrowe
dwie ostatnie cyfry:

00-99 - pociągi pasażerskie ekspresowe krajowe EI, EX.
Numery pięciocyfrowe
trzy ostatnie cyfry:

001-199 - pociągi pasażerskie pospieszne krajowe MP, MH,
200-299 - pozostałe pociągi pasażerskie krajowe.
Numery sześciocyfrowe
trzecia cyfra:

0 - pociągi towarowe krajowe TB, TD, TP,
1 - pociągi towarowe krajowe TN, TL, TK,
2 - pociągi towarowe krajowe TM,
3 - pociągi towarowe TT, TS, LT, LM, LS, TH,
4 - pociągi pasażerskie niehandlowe PW, PC, PX, LP, LW, PH,
5-8 - pociągi pasażerskie i towarowe - rezerwa,
9 - pociągi utrzymaniowo-naprawcze ZG, ZN, ZX, ZD, ZH, LZ.

Bibliografia

[1]Instrukcja o rozkładzie jazdy pociągów Ir-11, PKP PLK SA, Warszawa 2015.
[2]Instrukcja o rozkładzie jazdy pociągów R11, PKP, Warszawa 1979.
[3]Jerczyński M., Boduszek R.: "Numeracja pociągów", Świat Kolei nr 1/2004.
[4]Regulamin przydzielania tras pociągów i korzystania z  przydzielonych tras pociągów przez licencjonowanych przewoźników kolejowych w ramach rozkładu jazdy pociągów 2013/2014, PKP PLK SA, Warszawa 2013.
Ostatnia modyfikacja strony: 10.07.2016
powrót do góry
(c) Paweł Okrzesik 2004-2021. Wykorzystywanie materiałów bez wiedzy i zgody autora niedozwolone.