Beskidzka Strona Kolejowa
 » wstęp
 » aktualności
 » urządzenia srk
 » sygnalizacja
 » łączność
 » ruch kolejowy
 » sieć kolejowa
 » słownik srk
 » symulator ISDR
 » wagony towarowe
 » linia 117
 » fotogaleria
 
 » forum ISDR
 » mapa strony
 » o autorze
 » kontakt
 » linki

Wagony towarowe

Spis treści:

1. Informacje ogólne
2. Klasyfikacja i oznaczenia wagonów towarowych
3. Charakterystyka wybranych typów wagonów towarowych

Podstrony:
  • Podstrony opisujące wagony towarowe

Uwaga: strona ma charakter wyłącznie informacyjny, opis nie jest przedsta­wieniem oferty sprzedaży taboru kolejowego.

1. Infor­macje ogólne

Kolejowy transport ładunków wymaga odpo­wiednio zbudo­wanych wagonów towa­rowych. Konstrukcja wagonu zależy od rodzaju i właści­wości ładunku, a także od innych uwarun­kowań, takich jak dopusz­czalne naciski osi na tor, skrajnia taboru, rodzaj sprzęgów i systemu hamulco­wego, przepisy krajowe i między­naro­dowe. Wagon towa­rowy składa się z nadwozia, którego budowa uzależ­niona jest od przezna­czenia wagonu, oraz podwozia, w skład którego wchodzą[1]:

  • ostoja (rama), złożona z podłużnych, poprzecznych i ukośnych belek,
  • układ biegowy, złożony z zestawów kołowych osa­dzonych w wózkach lub bezpoś­rednio w ostoi (w wagonach bezwózkowych),
  • układ cięgłowo-zderzny, złożony ze sprzęgów śrubowych i zderzaków, względnie sprzęgów samoczynnych,
  • układ hamul­cowy, złożony z hamulca zespolo­nego (pneumatycz­nego) oraz opcjo­nalnie hamulca ręcznego i hamulca postojowego.

Budowa nadwozia zależy od rodzaju oraz właści­wości fizycznych i chemicznych ładunku. Ze względu na podatność ładun­kową (podatność na sposób łado­wania), ładunki podzielić można na[7]:

  • płynne (ciecze, gazy),
  • bezkształtne (np. maziste, pyłowe),
  • stałe (np. ziarniste, bryłowe),
  • sztukowe (np. drobnica, dłużyca, ładunki ciężkie).

Ładunki sztukowe dla ułat­wienia zała­dunku i rozła­dunku mogą być przewo­żone w jednostkach ładun­kowych, np. na paletach, w pakietach (kilka sztuk ładunku, np. rur, połą­czonych linami, taśmami itp.), w konte­nerach. Niektóre ładunki przewo­żone mogą być w wagonach ogól­nego przezna­czenia, inne wyma­gają specjalnej konstrukcji nadwozia, a niekiedy odpo­wiedniej infrastruk­tury ładun­kowej, np. urządzeń dźwigni­cowych, zasob­ników do zała­dunku, dołów zsypowych lub torów podwyż­szonych, nale­waków, przenoś­ników powietrznych (dla ładunków sypkich). Nadwozie wagonu może być dodat­kowo wyposa­żone w urzą­dzenia do au­tomaty­zacji rozła­dunku, ogrze­wania, chłodzenia itp.

2. Klasyfi­kacja i ozna­czenia wagonów towarowych

Międzynarodowa organi­zacja UIC w latach 60 XX w. opraco­wała system klasyfi­kacji i oznaczeń wagonów towa­rowych do stoso­wania w zrzeszonych zarządach kole­jowych. Zgodnie z przepi­sami UIC, każdy wagon towa­rowy ozna­czany jest dwunastocyf­rowym kodem liczbowym oraz serią lite­rową, które umożli­wiają identyfi­kację wagonu oraz okreś­lają jego rodzaj i charakterys­tykę. Kod liczbowy oraz seria są ze sobą powią­zane. Znaczenie kolejnych cyfr kodu liczbo­wego jest następujące[2]:

  • cyfra pierwsza i druga - ozna­czenie systemu wymiany międzynarodowej,
  • cyfra trzecia i czwarta - ozna­czenie właści­ciela wagonu,
  • cyfry od piątej do ósmej - ozna­czenie serii wagonu (piąta określa rodzaj, kolejne okreś­lają cechy techniczne),
  • cyfry od dziewiątej do jede­nastej - numer wagonu w danej serii,
  • cyfra dwunasta - cyfra samokontroli.

Cyfra samokon­troli jest dopeł­nieniem do pełnej dziesiątki sumy poszcze­gólnych cyfr liczb, które otrzymy­wane są poprzez pomno­żenie cyfr na miejscach parzystych kodu przez 1 i cyfr na miejscach niepa­rzystych kodu przez 2. Przykładowy kod liczbowy wagonu:

31 51 549 5 483-0

Seria lite­rowa składa się z dużej litery określa­jącej rodzaj wagonu i małych liter określa­jących jego cechy konstruk­cyjne. Duża litera związana jest z piątą cyfrą kodu liczbo­wego. W tabl. 1 opi­sano rodzaje wagonów wraz z przyporząd­kowa­nymi im dużymi lite­rami serii i cyframi znajdują­cymi się na piątej pozycji kodu liczbo­wego, a w tabl. 2 małe litery serii[2, 8].

Tabl. 1. Znaczenie dużej litery serii oraz piątej cyfry kodu liczbowego
literacyfrarodzajprzykład
E5wagon węglarka (otwarty) budowy normalnej
F6wagon węglarka (otwarty) budowy specjalnej
G1wagon kryty budowy normalnej
H2wagon kryty budowy specjalnej
I8wagon chłodnia (izotermiczny)
K3wagon platforma budowy normalnej na osiach
L4wagon platforma budowy specjalnej na osiach
R3wagon platforma budowy normalnej na wózkach
S4wagon platforma budowy specjalnej na wózkach
T0wagon z otwie­ranym dachem
U9wagon specjalny lub służbowy
Z7wagon cysterna
03wagon mieszany węglarko-platforma budowy normalnej, 2- lub 3-osiowy*
*litera O nie jest stoso­wana na PKP

Na PKP spotyka się ponadto ozna­czenie literą X dla wagonów tech­niczno-gospo­darczych[1].

Tabl. 2. Znaczenie małych liter serii
literyserieznaczenie
Litery o znaczeniu międzynarodowym
aLwagon przegubowy
Owagon 3-osiowy
Swagon 6-osiowy
innewagony przegubowe i wieloczłonowe: wagon na wózkach
inne: wagon 4-osiowy
aaLwagon wieloczłonowy
Swagon 8- i więcej osiowy
innewagon 6- i więcej osiowy
bFwagon na pojedynczych osiach, pojemn. > 45 m3
Gwagony przestrzenne:
2-osiowe: dł. ład. >= 12 m; pojemn. >= 70 m3
4- i więcej osiowe: dł. ład. >= 18 m
H2-osiowe: 12 m <= dł. ład. < 14 m; pojemn. >= 70 m3
4- i więcej osiowe: 18 m <= dł. ład. < 22 m
I2-osiowe: 22 m2 < pow. ład. <= 27 m2
Kz długimi kłonicami
L, Sprzystosowany do przewozu średnich kontenerów
Rdł. ład. >= 22 m
Twagony przegubowe i wieloczłonowe:
wysokość otworu drzwiowego > 1,90 m

inne:
wagony o dużej pojemności
2-osiowe: dł. ład. > 12 m
4- i więcej osiowe: dł. ład. >= 18 m
bbH2-osiowe: dł. ład. >= 14 m
4- i więcej osiowe: dł. ład. >= 22 m
I2-osiowe: pow. ład. >= 27 m2
cEz klapami rozładunkowymi w podłodze
Frozładunek samoczynny grawitacyjny, dozowany, jedno- lub dwustronny, zsypy umieszczone wysoko
Hz drzwiami w ścianach czołowych
Iz hakami do mięsa
L, Sz ławą pokrętną
Tz drzwiami w ścianach czołowych
U, Zrozładunek pod ciśnieniem
ccFrozładunek samoczynny grawitacyjny, dozowany, jedno- lub dwustronny, zsypy umieszczone nisko
Hz drzwiami w ścianach czołowych i wewnętrznym wyposażeniem do przewozu pojazdów
dHz klapami w podłodze
Ido przewozu ryb
L, Sjednopoziomowy, przystosowany do przewozu pojazdów
T, Urozładunek samoczynny grawitacyjny, dozowany, jedno- lub dwustronny, zsypy umieszczone wysoko
ddT, Urozładunek samoczynny grawitacyjny, dozowany, jedno- lub dwustronny, zsypy umieszczone nisko
eHz dwiema podłogami
Iz wentylacją elektryczną
L, Spiętrowy do przewozu pojazdów
Rz odchylnymi burtami bocznymi
Twysokość otworu drzwiowego > 1,90 m
Zz urządzeniem ogrzewczym
F, H, T, Uwagony przegubowe i wieloczłonowe: 3-elementowy
eeHz trzema lub więcej podłogami
F, H, I, T, Uwagony przegubowe i wieloczłonowe: 4- i więcej elementowy
fwszystkieprzystosowany do komunikacji z Wielką Brytanią
ffwszystkieprzystosowany do komunikacji poprzez tunel z Wielką Brytanią
fffwszystkieprzystosowany tylko do komunikacji promowej z Wielką Brytanią
gG, H, T, Udo przewozu zboża
Iwagon z agregatem chłodniczym
K, L, Rprzystosowany do przewozu kontenerów
Sdo transportu kontenerów o łącznej długości ład. <= 60'
Zdo przewozu gazów pod ciśnieniem
ggIchłodzenie gazem płynnym
Sdo transportu kontenerów o łącznej długości ład. > 60'
hG, Hdo przewozu świeżych warzyw
Ize wzmocnioną izolacją (klasy IR)
L, R, S, Tdo przewozu blach w zwojach załadowanych w pozycji leżącej
hhL, R, S, Tdo przewozu blach w zwojach załadowanych w pozycji stojącej
iHz otwieranymi ścianami bocznymi
Ichłodzenie przez agregat chłodniczy z technicznego wagonu towarzyszącego
K, L, R, Sz ruchomym przykryciem i stałymi ścianami czołowymi
Tz otwieranymi ścianami bocznymi
Uprzystosowany do przewozu ładunków, które załadowane na wagon normalnej budowy, przekroczyłyby skrajnię ładunkową
Zze zbiornikiem niemetalowym
iiItechniczny wagon towarzyszący
jK, L, R, S, T, Zz urządzeniami amortyzującymi uderzenia
kI2-osiowe: gr. obc. < 15 t
4-osiowe: gr. obc. < 30 t
inne2- lub 3-osiowe: gr. obc. < 20 t
4-osiowe: gr. obc. < 40 t
6- i więcej osiowe: gr. obc. < 50 t
kkwszystkie2- lub 3-osiowe: 20 t <= gr. obc. < 25 t
4-osiowe: 40 t <= gr. obc. < 50 t
6- i więcej osiowe: 50 t <= gr. obc. < 60 t
lEnieprzystosowany do wyładunku na wywrotnicach bocznych
F, T, Urozładunek samoczynny grawitacyjny, jednocześnie całkowity i dwustronny, zsypy umieszczone wysoko
Gposiadający mniej niż 8 otworów wentylacyjnych
Hz ruchomymi ścianami działowymi
Iwagon izotermiczny bez zbiorników na lód
K, L, O, R, Sbez kłonic
llF, T, Urozładunek samoczynny grawitacyjny, jednocześnie całkowity i dwustronny, zsypy umieszczone nisko
Hz ruchomymi ścianami działowymi, ryglowanymi
mE2-osiowe: dł. ład. < 7,70 m
4- i więcej osiowe: dł. ład. < 12 m
K, O9 m <= dł. ład. < 12 m
Lwagony przegubowe i wieloczłonowe: 2-elementowy, 18 m <= dł. ład. < 22 m
inne, 2-osiowe: 9 m <= dł. ład. < 12 m
innewagony przegubowe i wieloczłonowe:
2-elementowy o dł. ład. > 27 m

inne wagony serii G, H, T:
2-osiowe: dł. ład. < 9 m
4- i więcej osiowe: dł. ład. < 15 m

inne wagony serii I:
2-osiowe: pow. ład. < 19 m2
4-osiowe: pow. ład. < 39 m2

inne wagony serii R, S:
4-osiowe: 15 m <= dł. ład. < 18 m
6- i więcej osiowe: 18 m <= dł. ład. < 22 m
mmK, Odł. ład. < 9 m
Lwagony przegubowe i wieloczłonowe: 2-elementowy o dł. ład. < 18 m
inne: dł. ład. < 9 m
innewagony przegubowe i wieloczłonowe:
2-elementowy o dł. ład. < 22 m

inne wagony serii R, S:
4-osiowe: dł. ład. < 15 m
6- i więcej osiowe: dł. ład. < 18 m
nH2-osiowe: gr. obc. > 28 t
4-osiowe: gr. obc. > 60 t
6- i więcej osiowe: gr. obc. > 75 t
I2-osiowe: gr. obc. > 25 t
4-osiowe: gr. obc. > 40 t
inne2-osiowe: gr. obc. > 30 t
3-osiowe: gr. obc. > 40 t
4-osiowe: gr. obc. > 60 t
6- i więcej osiowe: gr. obc. > 75 t
oEnieprzystosowany do wyładunku na wywrotnicach czołowych
F, T, Urozładunek samoczynny grawitacyjny, jednocześnie całkowity pomiędzy szyny, zsypy umieszczone wysoko
G, H2-osiowe: dł. ład. < 12 m; pojemn. > 70 m3
Ize zbiornikami na lód o pojemn. < 3,5 m3
Kz burtami stałymi
L, S, Zwagony przegubowe i wieloczłonowe: 3-elementowy
Rze stałymi ścianami czołowymi o wysokości < 2 m
ooF, T, Urozładunek samoczynny grawitacyjny, jednocześnie całkowity pomiędzy szyny, zsypy umieszczone nisko
Iwagony przegubowe i wieloczłonowe: 3-elementowy
L, S, Zwagony przegubowe i wieloczłonowe: 4- i więcej elementowy
Rze stałymi ścianami czołowymi o wysokości >= 2 m
pF, T, Urozładunek samoczynny grawitacyjny, dozowany, pomiędzy szyny, zsypy umieszczone wysoko
Ibez rusztu podłogowego
K, L, Swagony przegubowe i wieloczłonowe serii L, S: bez ścian
inne: bez burt
Rbez burt czołowych
ppF, T, Urozładunek samoczynny grawitacyjny, dozowany, pomiędzy szyny, zsypy umieszczone nisko
K, Rz burtami odejmowanymi
qwszystkieprzewód ogrzewania elektrycznego dla wszystkich rodzajów napięć
qqwszystkieprzewód i urządzenia ogrzewania elektrycznego dla wszystkich rodzajów napięć
rL2-elementowy o dł. ład. > 27 m
F, H, I, S, U, Zwagon przegubowy
rrF, H, I, S, U, Zwagon wieloczłonowy
swszystkieprzystosowany do kursowania z prędkością 100 km/h
sswszystkieprzystosowany do kursowania z prędkością 120 km/h
Litery o znaczeniu wewnętrznym PKP, występujące po myślniku
twewn. PKPprzystosowany do przewozów wojskowych
uwewn. PKPwagon kryty służbowy
vwewn. PKPwęglarka specjalnej budowy
wwewn. PKPwęglarka z otworami wyczystkowymi
xwewn. PKPposiada nową numerację, obowiązującą od 01.01.1980 r.
ywewn. PKPwagon specjalny
zwewn. PKPplatforma

Niezależnie od kodu liczbo­wego i serii lite­rowej, dana konstrukcja wagonu ozna­czana jest typem konstruk­cyjnym nada­wanym przez produ­centa. Typy wagonów produko­wanych w Polsce na ogół otrzy­mują ozna­czenie składa­jące się z trzycyf­rowej liczby, dużej litery i opcjo­nalnie małej litery, np.:

401Wb

Pierwsza cyfra trzycyf­rowej liczby oznacza[8]:

  • 2 - wagony dwuosiowe,
  • 4 - wagony czteroosiowe,
  • 6 - wagony sześcio- i więcej osiowe,
  • 8 - wagony wąskotorowe,
  • 9 - wagony szerokotorowe.

Dwie następne cyfry okreś­lają kolejność opraco­wania konstrukcji. Duża litera oznacza rodzaj wagonu:

  • K - wagony kryte,
  • L - wagony chłodnie,
  • R - wagony cysterny,
  • S - wagony specjalne,
  • V - wagony samowyładowcze,
  • W - wagony węglarki,
  • Z - wagony platformy.

Mała litera oznacza odmianę typu wagonu. Wagony importo­wane, uży­wane przez PKP nie posia­dają ujed­nolico­nego systemu oznaczeń typów, niekiedy stoso­wane są dla nich ozna­czenia utwo­rzone od nazwy produ­centa.

3. Charak­terys­tyka wybranych typów wagonów towarowych

Na kolejnych podstronach opi­sane zostały wybrane typy wagonów towa­rowych uży­wanych przez Polskie Koleje Państwowe (obecnie PKP Cargo SA) oraz przez niektóre inne przedsię­biorstwa w Polsce, głównie konstrukcji krajowej[1-8]. Wagony upo­rządko­wane zostały według serii lite­rowych UIC. Poza pewnymi wyjąt­kami opis nie obej­muje wagonów wyco­fanych już z eksploa­tacji oraz wagonów wyproduko­wanych w niewielkich seriach.

Podstrony:
  • Wagony węglarki budowy normalnej (E)
  • Wagony węglarki budowy specjalnej (F)
  • Wagony kryte budowy normalnej (G)
  • Wagony kryte budowy specjalnej oraz wagony chłodnie (H, I)
  • Wagony platformy budowy normalnej (K, R)
  • Wagony platformy budowy specjalnej (L, S)
  • Wagony z otwie­ranym dachem (T)
  • Wagony specjalne (U)
  • Wagony cysterny (Z)

Bibliografia

[1]Janiak M., Kalinkowski A.: "Normalnotorowe wagony PKP", Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1974.
[2]Katalog wagonów PKP Cargo S.A., Warszawa 2013.
[3]Katalog wagonów towarowych, Ministerstwo Komunikacji, Centralny Zarząd Wagonów, Warszawa 1973.
[4]Materiały informacyjne GATX Rail Poland Sp. z o.o.
[5]Materiały informacyjne CEMET SA
[6]Soida K., Furtek M., Roszak T.: "Koleje Piaskowe - tom I", Betezda, Rybnik 2007.
[7]Stankiewicz L.: "Mechanizacja robót ładunkowych w transporcie kolejowym", Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, Warszawa 1973.
[8]Terczyński P.: "Atlas wagonów towarowych", Kolpress, Poznań 2011.
Ostatnia modyfikacja strony: 15.12.2016
powrót do góry
(c) Paweł Okrzesik 2004-2021. Wykorzystywanie materiałów bez wiedzy i zgody autora niedozwolone.