Urządzenia automatycznego sterowania rozrządzaniem

Powiązane strony:

Urządzenia zewnętrzne na górkach rozrządowych

Automatyczne sterowanie rozrządzaniem (asr) obejmuje funkcje takie, jak samoczynne nastawianie zwrotnic w strefie podziałowej, automatyczne lub półautomatyczne sterowanie hamulcami torowymi czy też automatyczne sterowanie lokomotywą napychającą. Urządzenia działają na podstawie wprowadzonej karty rozrządowej oraz czujników określających parametry odprzęgów.

Samoczynne nastawianie zwrotnic

Samoczynne nastawianie zwrotnic ma na celu automatyczne skierowanie odprzęgu na właściwy tor kierunkowy. Aby było to możliwe, musi istnieć możliwość zaprogramowania kolejności odprzęgów. Rozróżnia się programowanie pełne, gdzie wszystkie dane wprowadzane są przed rozpoczęciem rozrządzania, oraz programowanie częściowe, gdzie można zaprogramować maksymalnie kilka odprzęgów, a reszta wprowadzana jest na bieżąco po rozrządzeniu poprzednich.

W pierwszym przypadku programowanie może polegać na wybraniu kolejnych numerów torów z klawiatury numerycznej lub wprowadzeniu bądź przesłaniu z innego systemu karty rozrządowej w postaci elektronicznej. W najstarszych systemach samoczynnego nastawiania zwrotnic programowanie polegało na wciśnięciu stabilnych przycisków lub włożeniu wtyczek sznurowych w gniazda rejestratora, mającego postać matrycy.

Przy programowaniu częściowym wprowadzić można numery torów dla kilku, np. pięciu, odprzęgów. Numery pokazywane są na wyświetlaczach umieszczonych w szeregu. Po zjeździe odprzęgu z górki i ustawieniu pierwszej zwrotnicy numer toru tego odprzęgu jest usuwany, pozostałe przesuwane są do przodu, a do ostatniego, zwolnionego pola wprowadzić można numer dla kolejnego odprzęgu. Istnieje również możliwość usunięcia lub korekty wprowadzonego numeru.

Na PKP stosowano początkowo urządzenia samoczynnego nastawiania zwrotnic działające w technice przekaźnikowej. System taki składa się z grup przebiegowych i rejestrujących dla każdej zwrotnicy, połączonych geograficznie. W przypadku odstępów między zwrotnicami pozwalającymi na przebywanie na nich dwóch odprzęgów stosowane są dodatkowe grupy pomiędzy grupami zwrotnic. Pierwsza zwrotnica nastawiana jest natychmiast po zarejestrowaniu numeru toru dla odprzęgu. Numer ten przekazywany jest kaskadowo pomiędzy grupami poszczególnych zwrotnic i powoduje ich przestawienie wraz z zajmowaniem przez odprzęg odcinków izolowanych poprzednich zwrotnic. Wraz ze zjazdem odprzęgu ze zwrotnicy jej grupa jest zwalniana i może przyjąć numer toru kolejnego odprzęgu. Współcześnie systemy samoczynnego nastawiania zwrotnic są systemami komputerowymi.

Samoczynne sterowanie hamulcami torowymi

Na PKP stosowane są systemy sterowania hamulcami opierające się na technice mikroprocesorowej, mogące działać w trybie półautomatycznym lub automatycznym. Sterowanie półautomatyczne polega na takim sterowaniu hamulcem, aby wyhamować odprzęg do prędkości zadanej przez operatora. Prędkość odprzęgu mierzona jest przy pomocy radarów.

Automatyczne sterowanie hamulcem polega na wyhamowaniu odprzęgu do takiej prędkości, aby dojechał jak najbliżej stojących już na torze kierunkowym wagonów bez uderzania w nie. Do określenia tej prędkości wykorzystywana jest informacja o wolnej długości toru kierunkowego oraz o oporach ruchu danego odprzęgu. Obliczona prędkość używana jest do sterowania hamulcem w sposób analogiczny jak w trybie półautomatycznym.

Zdalne sterowanie lokomotywą napychającą

Systemy automatycznego sterowania rozrządzaniem mogą również obejmować zdalne sterowanie lokomotywą napychającą. Lokomotywa w tym wypadku sterowana jest drogą radiową, a jej położenie kontrolowane jest czujnikami w torze oraz poprzez pomiar przebytej drogi. Przed niekontrolowanym najechaniem na stojący skład lokomotywę zabezpieczać może radarowy miernik odległości. Prędkość napychania może być ustalana automatycznie. Zdalne sterowanie lokomotywą napychającą nie jest stosowane na PKP.

Pulpit zintegrowany typu EAB-3

Pulpit zintegrowany typu EAB-3

Górki rozrządowe PKP modernizowane w drugiej połowie lat 80 typowo wyposażane były w pulpity zintegrowane typu EAB-3, na których umieszczone są podświetlane przyciski, szczeliny świetlne, lampki kontrolne i inne elementy związane z systemami automatycznego sterowania rozrządzaniem. Dla każdego hamulca przewidziane są białe przyciski PA i A, służące do wyboru trybu działania hamulca, czerwone H i zielone L służące do ręcznego hamowania i luzowania hamulca oraz pomarańczowe przyciski przeznaczone do zadawania prędkości wyjazdu odprzęgu z hamulca. Prędkość najazdu odprzęgu zmierzona radarem pokazywana jest na wskaźniku. Ponadto stosowane są przyciski służące do przestawiania zwrotnic, obsługi tarcz manewrowych, obsługi maszynowni hamulców torowych oraz blokady stacyjnej z nastawnią dysponującą i posterunkiem starszego ustawiacza. Sterowanie tarczą rozrządową odbywa się z posterunku starszego ustawiacza, po otrzymaniu zgody z nastawni rozrządowej. Uzupełnieniem pulpitu zintegrowanego mogą być monitory ze wskaźnikami wolnej długości torów kierunkowych, monitory systemu samoczynnego nastawiania zwrotnic itp.