|
Urządzenia typu PBUrządzenia przekaźnikowe typu PB (półblokowe) zostały zaprojektowane i stosowane w dawnym Związku Radzieckim i z drobnymi modyfikacjami wprowadzone na PKP. Spotykana jest również udoskonalona wersja urządzeń opracowana w latach 80 w Centralnym Biurze Projektowym i oznaczona symbolem CBP-83.Cechą charakterystyczną urządzeń PB jest połączenie znacznej części obwodów w strukturę geograficzną, czyli odpowiadającą kształtem układowi torowemu stacji. Obwody można podzielić na cztery podstawowe grupy:
Przebiegi w urządzeniach typu PB nastawiane są samoczynnie po wybraniu początku oraz końca drogi. Stosowane jest sekcyjne zwalnianie przebiegów. Inną ważną cechą jest dwustopniowe utwierdzanie przebiegów - do czasu zajęcia odcinka zbliżania przed semaforem przebieg jest zamknięty i możliwe jest jego zwolnienie poprzez wyciągnięcie przycisku początku przebiegu, po zajęciu odcinka zbliżania ręczne zwolnienie przebiegu wymaga użycia plombowanych przycisków zwolnienia doraźnego. pulpit stacji Ostrzeszów - urządzenia typu PB (kliknij aby powiększyć) Obsługa urządzeń typu PB Urządzenia typu PB obsługuje się przy pomocy pulpitu kostkowego. Przy powtarzaczach sygnalizatorów umieszczone są zielone przyciski przebiegowe pociągowe oraz białe przyciski przebiegowe manewrowe, końcowe oraz wariantowe. Każdy przycisk posiada lampkę kontrolną o kolorze przycisku, sygnalizującą wybieranie i nastawianie przebiegu. Przyciski pociągowe pełnią funkcję przycisków początkowych dla przebiegów pociągowych, manewrowe - początkowych i końcowych dla manewrowych, a często także końcowych dla pociągowych. O funkcji przycisku w danym przypadku decyduje kolejność obsłużenia. Przyciski manewrowe mogą też zastępować przyciski wariantu. Strzałki umieszczone przy głowicach służą do kontroli stanu przekaźników kierunkowych grupy wybierającej. Każda głowica posiada przeważnie odrębne grupy obwodów, oznaczane literami L (lewa), P (prawa) lub kolejnymi cyframi. Przycisk GW służy do chwilowego przerwania zasilania (skasowania) grupy wybierającej w celu odwołania wybierania przebiegu. Zwalnianie nastawionego, ale nieutwierdzonego przebiegu (z wolnym odcinkiem zbliżania) wymaga jedynie wyciągnięcia przycisku początkowego - białe podświetlenie szczelin gaśnie a sygnał zmienia się na zabraniający. Po utwierdzeniu ręczne zwolnienie przebiegu pociągowego wymaga użycia plombowanych przycisków zwolnienia poszczególnych sekcji wchodzących w skład przebiegu. Do zwalniania utwierdzenia przebiegów manewrowych służy przycisk DZW (lub ZM) z licznikiem. Po jego obsłużeniu należy wyciągnąć przycisk początku przebiegu, co spowoduje zwolnienie przebiegu z pewnym opóźnieniem, określanym na etapie projektowania urzadzeń. Przyciski zwrotnicowe, służące do indywidualnego przestawiania zwrotnic, przeważnie umieszczone są grupowo poza obrazem układu torowego. W pierwotnych wersjach urządzeń szczeliny zwrotnic w zasadniczym stanie były ciemne - do ich podświetlania służył specjalny grupowy przycisk. Kasowanie rozprucia, przestawianie zwrotnicy wykazującej zajętość i wyświetlanie sygnałów zastępczych przebiega podobnie jak w urządzeniach typu E. Stabilne przyciski OG oraz OSt (występujące w niektórych wersjach urządzeń) służą do odłączania zasilania grupy wybierającej lub obwodów samoczynnego nastawiania zwrotnic w przypadku ich usterki. Po użyciu przycisku OG nie jest możliwe nastawienie przebiegu za pomocą przycisków przebiegowych - droga musi być zostać ustawiona i zabezpieczona ręcznie. Po użyciu przycisku OSt wyświetlenie sygnału zezwalającego odbywa się po obsłużeniu przycisków początku i końca przebiegu, jednak zwrotnice muszą być ustawione indywidualnie. Grupa wybierająca Grupa wybierająca służy do zidentyfikowania wybranej przyciskami drogi przebiegu, samoczynnego nastawienia zwrotnic i przeniesienia informacji o wybranym przebiegu do grupy zależnościowej. Każdy z przycisków przebiegowych posiada swój przekaźnik włączający, włączający początkowy oraz włączający końcowy (w, wP, wK). Po wybraniu początku przebiegu wzbudza się przekaźnik w oraz wP, co sygnalizowane jest miganiem lampki przycisku. Jednocześnie zamykany jest obwód jednego z przekaźników kierunkowych - NW, NWM, PO, POM, lub z drugiej strony stacji NO, NOM, PW, PWM (nieparzysty/parzysty wjazd/odjazd, pociągowy/manewrowy). sposób oznaczania przekaźników kierunkowych O zajęciu grupy wybierającej informuje strzałka określonego kierunku, migająca kolorem zielonym (przebieg pociągowy) lub białym (przebieg manewrowy) odpowiednio do wzbudzonego przekaźnika kierunkowego - wówczas nie można rozpocząć nastawiania innego przebiegu. W starszych wersjach urządzeń zajęcie grupy wybierającej sygnalizowane jest jedną, wspólną lampką kontrolną. Wzbudzenie się danego przekaźnika kierunkowego spowoduje podanie zasilania na odpowiednią szynę zasilającą, z której zasilany będzie przekaźnik wK (końcowy) - po wybraniu końca przebiegu zamiast przekaźnika wP danego przycisku wzbudzi się przekaźnik wK. Po wzbudzeniu przekaźnika w lub wK lampka przycisku końcowego zaczyna migać, a po chwili przechodzi w światło ciągłe (lampka przycisku początku przebiegu miga cały czas). Jeżeli na wybranej drodze przebiegu znajdują się inne przyciski (wariantu lub innych sygnalizatorów w przypadku przebiegów składanych), ich przekaźniki wybierające zostają wzbudzone samoczynnie i ich lampki świecą tak jak lampka przycisku końcowego. W następnej kolejności wzbudzane są przekaźniki pomocnicze danych przycisków, które podtrzymywać będą obwody samoczynnego nastawiania zwrotnic - po czym odwzbudzają się przekaźniki wybierające, a za tym kierunkowe - strzałki zajętości grupy wybierającej gasną. Obwody nastawiania przebiegowego ułożone są w sposób geograficzny, a napięcie podawane jest zestkami przekaźników włączających, a później pomocniczych. fragment obwodów samoczynnego nastawiania zwrotnic Przepływ prądu daną ścieżką powoduje wzbudzenie przekaźników St+ oraz St- zwrotnic w drodze przebiegu, dzięki czemu zostają one przestawione samoczynnie. Przekaźniki St+ i St- sterują obwodami nastawczymi poszczególnych zwrotnic, zgrupowanymi w grupie nastawczej. Po ukończeniu nastawiania wzbudzane są odpowiednie przekaźniki grupy zależnościowej i na tym praca grupy wybierającej się kończy. Cechą urządzeń jest magazynowanie przebiegów - przy próbie nastawienia przebiegu sprzecznego z aktualnie realizowanym przekaźniki pomocnicze pozostają wzbudzone i nastawianie wybranego przebiegu rozpoczyna się z chwilą zwolnienia sprzecznych sekcji. Grupa zależnościowa Zadaniem grupy zależnościowej jest skontrolowanie prawidłowości ustawienia przebiegu, jego zamknięcie, utwierdzenie i wyświetlenie sygnału zezwalającego na sygnalizatorze. Droga przebiegu oraz jego rodzaj określone są przez przekaźniki P (początkowe), K (końcowe dla przebiegów manewrowych) oraz O (ogólnomanewrowe), które włączane są przez obwody grupy wybierającej. Zamykają one skonstruowane według schematu geograficznego obwody kontroli sekcji, w których kontrolowane są położenia poszczególnych zwrotnic, niezajętość odcinków, a także wykluczane są przebiegi sprzeczne (np. jazdy pociągowe z dwóch stron na ten sam tor stacyjny - realizowane za pomocą przekaźników blokujących PB). Każda sekcja - rozjazd lub odcinek torowy - posiada własny przekaźnik kontroli sekcji KS oraz zamykający Z i utwierdzający U. Przekaźniki Z i U w stanie zasadniczym są wzbudzone. Ponadto istnieją przekaźniki kontroli sekcji sygnalizatorów - wzbudzane podczas jazdy od sygnalizatora - oraz kontroli sekcji torów stacyjnych z rozróżnieniem kierunków (na poniższym przykładzie NKST1 oznacza przekaźnik KS toru 1, kierunek nieparzysty). fragment obwodów kontroli sekcji Jeżeli nie ma przeszkód, wzbudzane są przekaźniki KS, co z kolei powoduje zamknięcie przebiegu poprzez odwzbudzenie przekaźników Z i wyłączenie czynnych jeszcze obwodów grupy wybierającej (przerwanych zestykami przekaźników Z) - gasną lampki przycisków. Zamknięty zostaje obwód sygnałowy, w którym oprócz kryteriów takich jak w obwodach kontroli sekcji (położenie zwrotnic, niezajętość) kontrolowany jest też m.in. stan blokady liniowej. Na pulpicie droga przebiegu zostaje podświetlona na biało i zostaje wyświetlony sygnał zezwalający. Przebieg zostaje zamknięty - w tym stanie można jeszcze zwolnić zamknięcie wyciągając przycisk początkowy. Po zajęciu odcinka izolowanego przed sygnalizatorem (w przypadku jazd z torów bez kontroli niezajętości - natychmiastowo) na podobnych zasadach następuje utwierdzenie przebiegu (odwzbudzenie przekaźników U), i wówczas ręczne zwolnienie możliwe jest tylko za pomocą plombowanych przycisków służących do zwalniania poszczególnych sekcji. W przypadku przebiegu złożonego z kilku przebiegów elementarnych (np. przejazd bez zatrzymania przez stację) po zajęciu odcinka przed pierwszym sygnalizatorem następuje utwierdzenie całej drogi przebiegu. Obwody przekaźników sygnałowych, zamykanych, utwierdzających również konstruowane są w układzie geograficznym. Podczas przejazdu pociągu zwolnienie kolejnych sekcji następuje wraz z zajmowaniem i zwalnianiem poszczególnych odcinków. Sekcja zwolniona może być po skontrolowaniu niezajętości i zwolnienia poprzedniej sekcji (z wyjątkiem pierwszej) oraz zajęcia i zwolnienia odcinka danej sekcji. Oprócz tego w grupie zależnościowej umieszczone są obwody doraźnego zwalniania przebiegów manewrowych z przekaźnikami czasowymi, a także zwolnienia przebiegów w przypadku jazd powrotnych i nie wykorzystania części przebiegu. Grupa nastawcza i informacyjna Grupa nastawcza zawiera obwody nastawcze zwrotnic oraz sygnalizatorów. Obwody nastawcze zwrotnic sterowane są przyciskami na pulpicie lub przekaźnikami sterującymi nastawiania przebiegowego St+ i St-. Dodatkowym zadaniem obwodów nastawczych zwrotnic jest opóźnianie włączania kolejnych napędów dla uniknięcia przeciążenia źródła zasilania. Grupa informacyjna odpowiada za sygnalizację stanu urządzeń na pulpicie nastawczym. |
|||||||||||||||||||||||||
(c) Paweł Okrzesik 2004-2021. Wykorzystywanie materiałów bez wiedzy i zgody autora niedozwolone. |