Zasada działania blokady stacyjnej

Spis treści:

1. Informacje ogólne
2. Przykłady działania

1. Informacje ogólne

Z uwagi na rodzaj zastoso­wanych urządzeń srk lub wielkość stacja podzie­lona może być na dwa lub więcej okręgów nastawczych. Do uzależ­nienia czynności nastawczych poszcze­gólnych nastawni służy blokada stacyjna, która stanowi powią­zanie urządzeń stacyjnych tych nastawni. Blokada stacyjna stoso­wana jest dla jazd pocią­gowych, a w szczególnych przypadkach także dla jazd manew­rowych^[3].

Działanie blokady stacyjnej opiera się o przekazy­wanie nakazów oraz zgód na poszcze­gólne przebiegi. Danie nakazu lub zgody (ozna­czane skrótem Dn, Dz) uzależ­nione jest od przygoto­wania własnej części drogi przebiegu i wyklucza przebiegi sprzeczne, a otrzy­manie (ozna­czane skrótem On, Oz) jest warunkiem podania sygnału zezwalają­cego. Jeżeli stacja nie jest wyposa­żona w urzą­dzenia kontroli niezaję­tości torów, danie nakazu lub zgody może być jedno­cześnie zgłoszeniem niezaję­tości toru, na który nasta­wiany jest przebieg.

Nakazy stoso­wane są do uzależ­nienia podania sygnału z nastawni wyko­nawczej od nastawni dysponu­jącej. Ponieważ dyżurny ruchu decy­duje o wszystkich jazdach pocią­gowych w okręgach nastawni wyko­nawczych, nakazy stoso­wane są dla wszystkich przebiegów, nieza­leżnie od tego, czy nastawnia dysponu­jąca bierze udział w przygoto­waniu drogi przebiegu. Jeżeli część drogi przebiegu przygoto­wuje inna nastawnia wyko­nawcza, danie nakazu jest uzależ­niane od otrzy­mania zgody z tej nastawni. Przed daniem nakazu dyżurny ruchu tele­fonicznie infor­muje nastawni­czego o jeździe pociągu^[1].

Oprócz nakazów na podanie sygnału zezwa­lają­cego stosuje się nakazy na podanie sygnału zastęp­czego (ozna­czane skrótami DnSz, OnSz). W podobny sposób uzależ­nione jest danie pozwo­lenia w blokadzie liniowej obsługi­wanej przez nastawnię wyko­nawczą, a także przełą­czenie sema­forów w okręgu nastawni wyko­nawczej na działanie samo­czynne, przy czym uzależ­nienie takie nazy­wane jest daniem i otrzy­maniem zlecenia (ozna­czanym skrótami Dzl, Ozl).

Zgody stoso­wane są w sytu­acji, gdy sygnał zezwala­jący podaje nastawnia dysponu­jąca, a w przygoto­waniu drogi przebiegu bierze udział nastawnia wyko­nawcza lub inna nastawnia dysponu­jąca. Zgoda może dotyczyć grupy przebiegów prowa­dzących na ten sam tor. Danie zgody poprze­dzone jest żądaniem zgody, które przekazy­wane może być tele­fonicznie lub za pomocą urządzeń (przyciski/polecenia i lampki kontrolne żądania zgody, ozna­czane skrótem Żz, względnie sygnali­zacja akus­tyczna).

a) b)
Fot. 1. Blokada stacyjna: a) bloki blokady stacyjnej w urządzeniach mechanicznych, b) przyciski i lampki kontrolne blokady stacyjnej na pulpicie kostkowym 

Zależnie od techno­logii urządzeń stacyjnych, danie nakazu lub zgody może polegać na obsłu­żeniu przycisku/wydaniu pole­cenia albo zabloko­waniu bloku dania nakazu lub zgody i sygna­lizo­wane jest w drugiej nastawni na pulpicie nastawczym, planie świetlnym lub poprzez odbloko­wanie się bloku otrzy­mania nakazu lub zgody. Zwrot wyko­rzysta­nego nakazu lub zgody nastę­puje po zwolnieniu przebiegu, samo­czynnie lub po obsłu­żeniu urządzeń. Możliwy jest również zwrot niewy­korzysta­nego nakazu lub zgody przed podaniem sygnału zezwalają­cego.

Dany nakaz lub zgodę można wyko­rzystać tylko jeden raz, z wyjątkiem przypadku, gdy zgoda nie jest jedno­cześnie zgłoszeniem niezaję­tości toru. Spełnienie warunku jedno­razo­wego wykorzys­tania nakazu lub zgody zapew­niają urzą­dzenia przymusu zwrotu nakazu lub zgody (przeciw­wtórność stacyjna)^[2]. Jeżeli dany nakaz lub zgoda zamyka zwrotnice lub wykolej­nice, powinna istnieć możliwość doraź­nego uchy­lenia ich zamknięcia. Przy sygnali­zacji świetlnej nastawnia dająca nakaz lub zgodę powinna mieć możliwość doraź­nego wyga­szenia sygnału zezwa­lają­cego na sema­forze, którego ten nakaz lub zgoda dotyczy^[3].

2. Przykłady działania

Rys. 1. Przykła­dowy układ torowy stacji z nastawnią dysponu­jącą i wyko­nawczą

Na rys. 1 przedsta­wiono przykła­dowy układ torowy małej stacji podzie­lonej na dwa okręgi nastawcze, z nastawnią dysponu­jącą i wyko­nawczą przy głowicach. Współpraca nastawni podczas prowa­dzenia ruchu obej­muje w takim przypadku:

• danie zgody z nastawni wyko­nawczej do dysponu­jącej na przebiegi wjazdowe od sema­fora A,
• danie nakazu z nastawni dysponu­jącej do wyko­nawczej na przebiegi wjazdowe od sema­fora M,
• danie nakazu z nastawni dysponu­jącej do wyko­nawczej na przebiegi wyjaz­dowe od sema­forów H, J, K, L.

Nasta­wienie przebiegów wyjaz­dowych od sema­forów B, C, D, E po stronie nastawni dysponu­jącej nie wymaga uzależ­nienia przez blokadę stacyjną. Dla stacji o podobnym układzie, ale z dwiema nastaw­niami dyspo­nują­cymi blokada stacyjna ogra­nicza się do dawania zgód na przebiegi wjazdowe.

Rys. 2. Przykła­dowy układ torowy stacji z nastawnią dysponu­jącą i dwiema nastaw­niami wykonaw­czymi

Na rys. 2 przedsta­wiono przykład stacji, na której przy przygoto­waniu niektórych przebiegów biorą udział trzy nastawnie. Nasta­wianie przez nastawnię wyko­nawczą NW2 przebiegów wjazdo­wych od sema­fora R na tory 2, 4, 6, prowadzą­cych przez okręg nastawni wyko­nawczej NW1 wymaga dania zgody na te przebiegi z nastawni NW1 do nastawni dysponu­jącej, od czego uzależ­nione jest danie nakazów z nastawni dysponu­jącej do nastawni NW2. Nasta­wianie przez nastawnię wyko­nawczą NW1 przebiegów od sema­forów drogowska­zowych J, K, L może być uzależ­nione w podobny sposób. Dopusz­czalne jest również zastoso­wanie zgód przekazy­wanych pomiędzy nastaw­niami wykonaw­czymi^[3].

Bibliografia

[1]	Instrukcja o prowa­dzeniu ruchu pociągów Ir-1, PKP PLK SA, Warszawa 2008 (z późn. zm.).
[2]	Mikulski A.: "Mecha­niczne urzą­dzenia zabezpie­czenia ruchu kolejo­wego", Wydaw­nictwa Komuni­kacji i Łączności, Warszawa 1988.
[3]	Wytyczne techniczne budowy urządzeń stero­wania ruchem kole­jowych Ie-4 (WTB-E10), PKP PLK SA, Warszawa 2014.

Ostatnia modyfi­kacja strony: 10.07.2016

(c) Paweł Okrzesik 2004-2021. Wykorzystywanie materiałów bez wiedzy i zgody autora niedozwolone.