 |
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Pulpity nastawcze i plany świetlneSpis treści:1. Informacje ogólne 2. Rodzaje i wymagania dla planów świetlnych i pulpitów nastawczych 3. Plany świetlne w urządzeniach mechanicznych i elektromechanicznych 4. Pulpity kostkowe 5. Pulpity elektroniczne 1. Informacje ogólneDo podstawowych urządzeń wyposażenia stanowiska dyżurnego ruchu należą plany świetlne i pulpity nastawcze. Plan świetlny ma postać planu schematycznego stacji, na którym umieszczone są lampki kontrolne sygnalizujące stan sygnalizatorów świetlnych, nastawianych elektrycznie zwrotnic, blokad liniowych, obwodów kontroli niezajętości, utwierdzonych przebiegów itp. Pulpit nastawczy przeważnie wykonany jest podobnie do planu świetlnego, a dodatkowo zawiera przyciski lub dźwigienki do sterowania urządzeniami. Plany świetlne znalazły zastosowanie przy wprowadzeniu sygnalizacji świetlnej do mechanicznych i elektromechanicznych urządzeń srk, w których sterowanie i kontrola stanu dokonywana była przy pomocy dźwigni oraz mechanicznych lub świetlnych wskaźników umieszczonych w rzędach, bez ścisłego nawiązania do rozmieszczenia urządzeń w terenie. Plan świetlny, skupiając informacje o stanie różnych urządzeń na planie schematycznym stacji, znacznie ułatwił pracę. Pulpity nastawcze w szerokim zakresie wprowadzone zostały wraz z urządzeniami przekaźnikowymi, w których w związku z brakiem zależności mechanicznych nie było ograniczeń w sposobie rozmieszczenia elementów sterujących i sygnalizacyjnych. Niekiedy pojęcie planu świetlnego stosowane jest również w odniesieniu do pulpitów nastawczych zawierających elementy sygnalizacyjne. Współcześnie rolę klasycznych planów świetlnych i pulpitów nastawczych przejmują monitory i stanowiska komputerowe z odpowiednim oprogramowaniem. 2. Rodzaje i wymagania dla planów świetlnych i pulpitów nastawczychWraz z rozwojem przekaźnikowych urządzeń srk powstało kilka odmian pulpitów nastawczych, różniących się sposobem rozmieszczenia elementów sterujących względem planu świetlnego. Wyróżnić można następujące rozwiązania (rys. 1.)[6]:
 Rys. 1. Sposoby rozmieszczenia elementów sterujących i sygnalizacyjnych na pulpicie nastawczym  Na kolejach polskich obecnie stosowane jest w zasadzie wyłącznie pierwsze rozwiązanie, a jego przykładem są pulpity kostkowe. Pulpity według drugiego i trzeciego rozwiązania spotykane były w pierwszych wprowadzanych do eksploatacji urządzeniach przekaźnikowych. Współpracujący z nimi plan świetlny miał budowę podobną jak plany świetlne dla urządzeń mechanicznych i elektromechanicznych. W drugim rozwiązaniu przyciski do sterowania urządzeniami umieszczone były w podstawie, na której ustawiony był plan świetlny. Pulpity według trzeciego rozwiązania, stosowane na PKP, składały się z pola środkowego, w którym na rysunku układu torowego umieszczone były przełączniki przechylne do nastawiania przebiegowego, oraz rozmieszczonych w odpowiedniej liczbie po lewej i prawej stronie pól o szerokości 5 cm, zawierających przyciski zwrotnic, sygnałów oraz inne przyciski, a także liczniki czynności doraźnych[1, 10]. Odmianą trzeciego rozwiązania jest zastąpienie pulpitu nastawczego z indywidualnymi przyciskami poszczególnych urządzeń przez manipulator z klawiaturą numeryczną, zwany tastaturą, przy pomocy którego wprowadzane są złożone z cyfr adresy urządzeń wybranych do sterowania. Umożliwia to wygodne sterowanie dużym okręgiem nastawczym lub odcinkiem z wieloma posterunkami bez konieczności stosowania dużego pulpitu ze znaczną liczbą przycisków. Rozwiązanie takie zastosowane zostało w pierwszych na PKP urządzeniach zdalnego sterowania produkcji LM Ericsson, uruchomionych na przełomie lat 50 i 60 na odcinku Otwock - Pilawa[7]. Zastosowanie oddzielnego planu świetlnego oraz tastatury przewidziano w urządzeniach przekaźnikowych typu JZH-111 oraz SUP-1[9, 12], jednak rozwiązanie to nie zostało na PKP wprowadzone. W pulpitach nastawczych pierwszych typów urządzeń przekaźnikowych, np. typu E, stosowane są indywidualne dla każdego urządzenia (np. zwrotnicy, semafora) przyciski służące do wykonywania poszczególnych czynności nastawczych. Przyciski czynności doraźnych (np. ręczne zwolnienie utwierdzenia przebiegu) na ogół grupowane są według spełnianej funkcji poza schematem układu torowego. W nowszych typach urządzeń stosuje się umieszczone w schemacie układu torowego przyciski adresu, identyfikujące urządzenia, oraz umieszczone poza schematem układu torowego przyciski rozkazu, wspólne dla różnych urządzeń, obsługiwane wraz z przyciskiem adresu wybranego urządzenia. Rozwiązanie takie wynika z zasad działania urządzeń, a jednocześnie ogranicza liczbę przycisków na pulpicie nastawczym, zwiększając jego czytelność. Na PKP ten sposób obsługi stosowany jest m.in. w urządzeniach typu JZH-111 oraz SUP-1[9, 12]. W zależności od sposobu sygnalizacji stanu zasadniczego, plany świetlne i pulpity nastawcze podzielone mogą być na[2]:
Na planie świetlnym jasnym stan zasadniczy urządzeń, w tym stan niezajętości odcinków, sygnalizowany jest świeceniem się lampek kontrolnych. Zapobiega to powstaniu fałszywej informacji przy przepaleniu żarówki, co istotne jest zwłaszcza przy sygnalizacji niezajętości odcinków. Wadą planu świetlnego jasnego jest duża liczba świecących się jednocześnie lampek kontrolnych, co pogarsza jego czytelność, ponadto wzrok ludzki jest bardziej czuły na światło zapalające się, niż gasnące. Z tego względu plany świetlne jasne stosowane mogą być przy niewielkich okręgach nastawczych. Na planie świetlnym ciemnym w stanie zasadniczym lampki kontrolne są zgaszone, a świeceniem sygnalizowane są stany zmienione. W ten sposób ograniczona jest liczba przekazywanych informacji, które w danej chwili są zbędne dla dyżurnego ruchu. Dla uniknięcia powstania fałszywej informacji o braku zajętości odcinka na ogół stosuje się przynajmniej dwie lampki dla każdego odcinka. Koncepcja planu świetlnego ciemnego na PKP zastosowana została w urządzeniach typu JZH-111 oraz SUP-1, w których w stanie zasadniczym wygaszone są również lampki kontrolne położenia zwrotnic (w obu położeniach) i nie jest sygnalizowane świecenie się świateł zabraniających na sygnalizatorach - położenie zwrotnic pokazywane jest na żądanie oraz przy zmienionych stanach zwrotnicy lub jej odcinka, a brak świecenia światła zabraniającego sygnalizowany jest miganiem lampki sygnału zezwalającego[9, 12]. Na polskich kolejach najbardziej rozpowszechnionym sposobem sygnalizacji stanu jest będący pośrednim rozwiązaniem plan świetlny półciemny, stosowany m.in. w urządzeniach typu E. Lampki kontrolne odcinków izolowanych w stanie zasadniczym i przy braku zajętości są zgaszone, stale sygnalizowana jest natomiast kontrola położenia zwrotnic i świecenie świateł zabraniających sygnalizatorów. Niezależnie od sposobu sygnalizacji stanu zasadniczego, plany świetlne i pulpity nastawcze ze względu na sposób sygnalizacji stanu odcinków podzielić można na (rys. 2.):
 Rys. 2. Sygnalizacja stanu odcinków na planie świetlnym punktowym i szczelinowym Dla zapewnienia właściwej pracy operatora, plany świetlne i pulpity nastawcze projektowane powinny być z uwzględnieniem zasad ergonomii. Plany świetlne powinny spełniać następujące wymagania[2]:
Pulpity nastawcze stosowane w urządzeniach przekaźnikowych spełniać powinny następujące wymagania:
3. Plany świetlne w urządzeniach mechanicznych i elektromechanicznychStosowane na PKP plany świetlne dla urządzeń mechanicznych i elektromechanicznych mają typowo postać płyty o kolorze szarym z punktowymi lampkami kontrolnymi. Układ torowy zobrazowany jest w postaci czarnych linii, tory zelektryfikowane zaznacza się niekiedy dodatkową czerwoną linią pośrodku. Zaznaczane są ponadto położenia zasadnicze zwrotnic, urządzenia oddziaływania, możliwe przebiegi pociągowe i inne oznaczenia, podobnie jak na planie schematycznym urządzeń srk. Plan świetlny w nastawni dysponującej obejmuje całą stację, natomiast plan świetlny w nastawni wykonawczej tylko własny okręg nastawczy.
Na planie świetlnym umieszczane są powtarzacze sygnalizatorów świetlnych i w miarę potrzeb lampki kontrolne innych urządzeń, amperomierze, woltomierze, liczniki czynności doraźnych itp. Mogą być na nim umieszczone ponadto przyciski doraźne, sygnałowe itp., przez co spełnia w pewnym zakresie funkcje pulpitu nastawczego. Plan świetlny może być zawieszony nad ławą dźwigniową lub nastawnicą elektromechaniczną, może być również wykonany w formie pulpitu nastawczego i umieszczony na biurku. Spotykane są ponadto niewielkie pulpity w formie skrzynek, zawierające lampki kontrolne i przyciski wybranych urządzeń (np. blokad liniowych), bez rysunku układu torowego. W urządzeniach elektromechanicznych niektóre lampki kontrolne i przyciski zamiast na planie świetlnym mogą być umieszczone w nadbudowie nastawnicy. Początkowo powtarzacze sygnalizatorów zawierały lampki kontrolne wszystkich komór świetlnych, w niedługim czasie wprowadzono jednak sygnalizację uproszczoną z jedną lampką zieloną dla wszystkich sygnałów zezwalających[8]. Przy powtarzaczach sygnalizatorów lub poza schematem układu torowego umieszczane mogą być ponadto - zwykle wspólne dla kilku sprzecznych przebiegów (rys. 3.):
 Rys. 3. Przykładowy plan świetlny z przyciskami dla nastawni dysponującej z urządzeniami mechanicznymi scentralizowanymi oraz zwrotnicą i wykolejnicą sterowaną elektrycznie Na planie świetlnym umieszczane są również przyciski wyświetlenia sygnałów zastępczych wraz z licznikami. W przypadku wyświetlania sygnałów zastępczych przez nastawnię wykonawczą stosowane są przyciski dania nakazu wyświetlenia sygnału zastępczego wraz z lampkami kontrolnymi (DnSz) oraz lampki kontrolne otrzymania nakazu wyświetlenia sygnału zastępczego (OnSz). Dla jazd po torze lewym szlaku dwutorowego stosowane są przyciski niewłaściwego odjazdu i przyjazdu (NO, NP) z lampkami kontrolnymi i licznikami. Lampki kontrolne i przyciski blokad liniowych stosowane są dla blokad liniowych z blokami przekaźnikowymi oraz dla przekaźnikowych blokad liniowych. Stan bloków przekaźnikowych sygnalizowany jest typowo dwiema lampkami - białą i czerwoną, analogicznie do koloru w okienku blokowym aparatu blokowego, lub rzadziej jedną lampką białą, sygnalizującą stan zasadniczy bloku[1]. W przypadku zastosowania obwodów torowych do kontroli niezajętości torów i rozjazdów, a także odstępów samoczynnej blokady liniowej, stan obwodu może być sygnalizowany na planie świetlnym jedną lampką białą, sygnalizującą niezajętość, lub dwiema lampkami - białą i czerwoną, przy czym biała sygnalizuje niezajętość, a czerwona zajętość. Brak świecenia obu lampek obwodu torowego oznacza przepalenie żarówki. Przy zastosowaniu elektrycznych napędów zwrotnic w urządzeniach mechanicznych mogą być one sterowane przy pomocy zamków elektromagnetycznych uzależnionych mechanicznie na ławie dźwigniowej lub przy pomocy przycisków i lampek kontrolnych umieszczonych na pulpicie lub planie świetlnym, gdy zwrotnica uzależniana jest elektrycznie (np. przy centralizacji sterowania w okręgu likwidowanej nastawni wykonawczej). W drugim przypadku na planie świetlnym na ramionach zwrotnicy umieszczane są typowo dwie białe lampki kontrolne z symbolami "+" i "-", sygnalizujące kontrolę położenia zwrotnicy, a u zbiegu ramion lampka lub lampki kontrolne sygnalizacji niezajętości. Do sterowania służy przycisk zwrotnicowy, przycisk bocznikowania izolacji (pIz) oraz przycisk kasowania sygnalizacji rozprucia (Kr), o działaniu analogicznym jak w urządzeniach przekaźnikowych typu E. 4. Pulpity kostkowePulpit kostkowy złożony jest z niewielkich typowych elementów, zwanych kostkami, z których tworzyć można dowolny schemat układu torowego wraz z elementami sygnalizacyjnymi i sterującymi. Na PKP w urządzeniach przekaźnikowych różnych typów standardowo stosowane są pulpity kostkowe typu AC 20. Po raz pierwszy pulpity takie zastosowane zostały pod koniec lat 50 na stacjach Pruszków oraz Płyćwia[3] i w praktycznie niezmienionej formie produkowane były aż do lat 90, kiedy stopniowo zaczęły je wypierać pulpity elektroniczne.
Pulpit złożony jest z ramy z kratownicą z blachy stalowej, w której umieszczane są kostki o rozmiarze 4x4 cm z odpowiednimi wzorami oraz grawerowanymi opisami na płytkach licowych (rys. 4.). W linii torów wyposażonych w kontrolę niezajętości oraz scentralizowanych zwrotnic umieszcza się szczeliny świetlne sygnalizujące ich stan. Tory zelektryfikowane oznacza się dodatkową cienką czarną linią obok linii toru. Stan wykolejnic sygnalizowany jest przeważnie tak samo jak dla zwrotnic, w starszych wykonaniach spotykana jest również sygnalizacja położenia wykolejnic punktowymi lampkami kontrolnymi. Do sygnalizacji stanu odcinków i zwrotnic typowo stosowane są następujące kolory podświetlenia szczelin świetlnych:
 Rys. 4. Przykładowe wzory na płytkach licowych kostek W kostkach znajdują się filtry barwne oraz otwory na przyciski i żarówki do podświetlania lampek kontrolnych i szczelin świetlnych. Stosowane są żarówki teletechniczne typu T-6,8[16]. W każdej kostce umieścić można do 9 żarówek (3 rzędy po 3 żarówki), a w razie potrzeby przycisk w miejscu środkowej lub jednej z narożnych żarówek. Dla lampek i szczelin świetlnych podświetlanych dwoma lub trzema kolorami stosuje się dwie lub trzy żarówki z odpowiednimi filtrami barwnymi.  Rys. 5. Elementy pulpitu kostkowego: kostka ze szczeliną świetlną i powtarzaczem sygnałowym, przycisk trzypołożeniowy, sposób montażu w kratownicy, licznik impulsów (bez obudowy)  Rys. 6. Budowa kostki ze szczeliną świetlną podświetlaną na trzy kolory oraz przycisku trzypołożeniowego Od dołu do kratownicy przykręcane są elementy z gniazdami na żarówki lub elementy z przyciskiem, które zawierają gniazda dla 8 żarówek oraz konstrukcję przycisku ze sprężynami stykowymi w układzie zależnym od potrzeb (rys. 5., rys. 6.). Stosowane w pulpitach kostkowych przyciski mogą być dwu- lub trzypołożeniowe, z niestabilnym położeniem wciśniętym lub wyciągniętym, a także stabilne, utrzymujące położenie końcowe po obróceniu przycisku o 90°. Przycisk może być plombowany. Kolor przycisku związany jest z jego funkcją - typowo stosowane są następujące kolory:
Oprócz tego w pulpicie stosowane mogą być elektromechaniczne liczniki impulsów, wykorzystywane do rejestracji czynności doraźnych. Ponadto przy brzegu pulpitu umieszczane jest przeważnie pole z większymi elementami, takimi jak woltomierze, amperomierze, przełączniki itp. Połączenia elektryczne elementów pulpitu z systemem zależnościowym wykonane są poprzez listwy zaciskowe i listwy mostkujące, umieszczone w tylnej części pulpitu.  Rys. 7. Pulpity kostkowe AC 2002 oraz AC 2003 Pulpity kostkowe typu AC 20 produkowane były w kilku typowych odmianach, różniących się wielkością, lub w wykonaniach niestandardowych. Pulpity wykonane są jako wolnostojące lub umieszczone na biurku. Do standardowych odmian pulpitów należą (rys. 7.)[17]:
5. Pulpity elektronicznePulpit elektroniczny (komputerowy) składa się z jednego lub kilku kolorowych monitorów oraz klawiatury, myszy lub tabliczki graficznej służącej do wybierania obiektów i wprowadzania poleceń, na ogół z wykorzystaniem standardowego komputera klasy PC. Pulpity elektroniczne stosowane są w komputerowych systemach sterowania i kierowania ruchem, a także w systemach przekaźnikowo-komputerowych (hybrydowych), gdzie współpracują przez odpowiedni interfejs z przekaźnikowymi urządzeniami zależnościowymi. Do zalet pulpitów elektronicznych w porównaniu z klasycznymi należą wyeliminowanie znacznej liczby połączeń elektrycznych między pulpitem i urządzeniami, mniejszy rozmiar, możliwość wyświetlania różnych obrazów i realizacja dodatkowych funkcji wspomagających pracę i rejestrujących zdarzenia. Zobrazowanie stanu urządzeń w pierwszych opracowaniach dotyczących pulpitów elektronicznych na potrzeby PKP wzorowane było na systemie ERILOCK 850[4] (znanym obecnie jako EBILock 850) i podobny sposób zobrazowania przyjęty został we wprowadzanych później urządzeniach. Szczegóły sposobu zobrazowania i wprowadzania poleceń w pulpitach elektronicznych wprowadzanych na PKP PLK SA określają wytyczne Ie-104 (dla urządzeń stacyjnych) oraz Ie-170 (dla urządzeń asr). Pierwszym zastosowaniem pulpitu elektronicznego na PKP był opracowany przez Politechnikę Warszawską system MSW (Mikroprocesorowy Sterownik Wybierający) zainstalowany w 1994 r. na stacji Staszów, gdzie współpracował z urządzeniami przekaźnikowymi typu SUP-1[2].
Obrazy na monitorach dzielą się na poglądowe i szczegółowe. Na obrazach poglądowych przedstawiany jest większy fragment sterowanego odcinka z informacjami pozwalającymi na nadzorowanie i planowanie ruchu pociągów i określenie dostępności elementów infrastruktury, natomiast na obrazach szczegółowych dokładne informacje o stanie urządzeń na wybranym posterunku ruchu. Przy wprowadzaniu poleceń nastawczych podstawowo używane są obrazy szczegółowe. Na stanowiskach operatorskich zdalnego sterowania typowo wyświetlane są obrazy poglądowe całego sterowanego odcinka oraz wyświetlane zamiennie obrazy szczegółowe różnych posterunków, a przy mniejszym zasięgu sterowania stosowane są tylko obrazy szczegółowe. W dużych centrach sterowania z wieloma stanowiskami operatorskimi stosowane mogą być projektory lub ściany monitorów o rozmiarze do kilkudziesięciu metrów, pokazujące obrazy poglądowe całego sterowanego obszaru, widoczne z różnych stanowisk. Na obrazach przedstawiony jest plan schematyczny układu torowego na czarnym tle. Plan schematyczny składa się z elementów sterowalnych (urządzenia srk) i niesterowalnych (elementy infrastruktury). Wyświetlany powinien być ponadto wzorzec kolorów oraz wskaźniki służące do kontroli odświeżania obrazu i otrzymywania danych z systemu zależnościowego. Stan urządzeń prezentowany może być poprzez zmianę kształtu symboli, koloru symboli lub tła bądź miganie symboli, przy czym stosowane są następujące ogólne zasady zobrazowania[15]:
Przykładowe symbole i sygnalizowane stany urządzeń, określone przez wytyczne Ie-104 i Ie-170, przedstawiono w tabl. 1.[14, 15] Symbole i sposób sygnalizacji w poszczególnych typach pulpitów elektronicznych mogą się nieznacznie różnić.
Do wprowadzania poleceń przeważnie stosowana jest standardowa klawiatura i mysz. Przy pomocy klawiatury wprowadzane są polecenia tekstowe złożone z adresu obiektu, kodu polecenia i opcjonalnie innych parametrów. Wprowadzanie poleceń przy użyciu myszy polega najczęściej na wskazaniu obiektu i wyborze polecenia z wyświetlonego menu, w wyniku czego generowana jest treść polecenia analogiczna jak przy wprowadzeniu klawiaturą. W starszych typach pulpitów elektronicznych do wprowadzania poleceń stosowane były również tabliczki graficzne (tablety graficzne, digitizery), składające się z podkładki z naniesionym schematem układu torowego i polami poleceń oraz wskaźnika, przy pomocy którego wybierane były na podkładce obiekty i polecenia, podobnie jak przy zastosowaniu myszy. Polecenia dzielą się na[15]:
Polecenia nastawcze zwykłe dotyczą zmiany stanu urządzeń srk z pełną kontrolą warunków bezpiecznego wykonania przez system zależnościowy - przy braku spełnienia tych warunków polecenie zostaje odrzucone. Polecenia nastawcze specjalne, takie jak wyświetlenie sygnału zastępczego, nie są objęte taką kontrolą i wysłane mogą być w zasadzie w każdym momencie, na odpowiedzialność dyżurnego ruchu. Dla uniknięcia omyłkowego wysłania oraz kontroli poprawnej interpretacji przez system zależnościowy wysłanie polecenia specjalnego składa się przynajmniej z dwóch etapów (zabezpieczenie przez procedurę) - wprowadzenia polecenia, po którym następuje zamarkowanie wybranego obiektu na pulpicie przez system zależnościowy, oraz potwierdzenia wykonania polecenia po sprawdzeniu poprawności zamarkowania, które nastąpić musi w określonym przedziale czasu. Zamarkowanie obiektu do polecenia specjalnego zgodnie z wytycznymi Ie-104 ma postać pomarańczowego tła pod obiektem. Przykład procedury wysłania polecenia specjalnego, stosowanej w systemie MOR-1, przedstawiono na rys. 8.[5]  Rys. 8. Procedura wysłania polecenia specjalnego w systemie MOR-1 Ostatnia grupa poleceń, polecenia techniczne, dotyczy stanów urządzeń innych niż urządzenia srk oraz stanów wewnętrznych pulpitu (np. zmiana wyświetlanego obrazu), przy czym polecenia które mogą stanowić zagrożenie mogą być traktowane tak jak polecenia nastawcze specjalne. Przykładowe kody poleceń, przyjęte jako standardowe w wytycznych Ie-104, przedstawiono w tabl. 2.[15] W poszczególnych typach pulpitów elektronicznych zestaw stosowanych kodów poleceń może być inny.
Z pulpitem elektronicznym zintegrowany jest rejestrator zdarzeń, w którym zapisywane są wraz z czasem wystąpienia informacje o zalogowaniu się operatora, wysyłanych poleceniach nastawczych oraz zmianach niektórych stanów urządzeń srk, pozwalających w razie potrzeby na odtworzenie stanu sytuacji ruchowej i czynności dyżurnego ruchu. Zdarzenia awaryjne, takie jak wystąpienie usterek czy sygnalizacja rozprucia zwrotnicy, wyświetlane są ponadto w postaci alarmów tekstowych wraz z sygnałem dźwiękowym. Alarmy muszą zostać potwierdzone przez dyżurnego ruchu, względnie usuwane są samoczynnie po wykonaniu określonych czynności[15]. Pulpity elektroniczne na ogół realizują inne dodatkowe funkcje wspomagające pracę dyżurnego ruchu, niedostępne w klasycznych pulpitach nastawczych urządzeń przekaźnikowych, np.:
W przypadku urządzeń hybrydowych (przekaźnikowo-komputerowych) pulpity elektroniczne realizować mogą również funkcje przebiegowego nastawiania czy zamknięć indywidualnych, jeżeli funkcje te nie zostały przewidziane w przekaźnikowym systemie zależnościowym. W części komputerowej urządzeń hybrydowych realizowane mogą być ponadto zależności dla przebiegów manewrowych, bez zachowania warunków fail-safe, z wyjątkiem wykluczeń pomiędzy przebiegami pociągowymi i manewrowymi[13]. Pomimo wprowadzanych w pulpitach elektronicznych funkcji wspomagających pracę dyżurnego ruchu w dalszym ciągu działanie takich pulpitów koncentruje się na stanach urządzeń srk, podczas gdy dyżurny ruchu przy podejmowaniu decyzji wykorzystywać musi szereg innych informacji o ruchu kolejowym, które często dostępne są jedynie w postaci tradycyjnej dokumentacji papierowej (np. dzienniki ruchu czy rozkazy pisemne). Możliwym kierunkiem rozwoju komputerowych stanowisk operatorskich jest zorientowanie ich działania na proces prowadzenia ruchu, ze zobrazowaniem wydanych zezwoleń na jazdę wraz z restrykcjami - zamiast jedynie stanów elementów drogi przebiegu - oraz innych informacji o sytuacji ruchowej, ważnych dla dyżurnego ruchu. Podejście takie, dzięki zebraniu informacji w jednym miejscu, ograniczyłoby prawdopodobieństwo pomyłek dyżurnego ruchu, zwłaszcza przy wykonywaniu poleceń specjalnych, a także pozwoliłoby na automatyzację tworzenia dokumentacji ruchowej czy rozkazów pisemnych[11]. Sposób zobrazowania i obsługi powinien być w jak najmniejszym stopniu uzależniony od typu zastosowanych systemów i urządzeń wykonawczych. Ponadto w jednym, zintegrowanym systemie operatorskim zebrane powinny być informacje z różnych współpracujących systemów, które obecnie często wymagają stosowania oddzielnych urządzeń na stanowisku operatorskim (np. urządzenia zdalnej kontroli ssp, terminale dsat, systemy rozkładu jazdy). Zagadnienie to jest istotne zwłaszcza przy rosnącej liczbie kontrolowanych i obsługiwanych urządzeń oraz coraz większym zasięgu zdalnego sterowania, co przy nieprawidłowo zaprojektowanym stanowisku operatorskim prowadzi do nadmiernego obciążenia psychicznego, czego skutkiem jest zwiększone ryzyko popełnienia błędu. Bibliografia
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
(c) Paweł Okrzesik 2004-2021. Wykorzystywanie materiałów bez wiedzy i zgody autora niedozwolone. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
