|
Elektromechaniczne blokady liniowePierwszymi stosowanymi rodzajami blokad liniowych były półsamoczynne elektromechaniczne blokady liniowe, których działanie opiera się na parach bloków elektromechanicznych prądu przemiennego. Bloki blokady elektromechanicznej mogą bezpośrednio współpracować z urządzeniami stacyjnymi mechanicznymi. Spośród kilku typów blokad elektromechanicznych, różniących się liczbą i sposobem działania bloków, współcześnie używana jest praktycznie tylko blokada typu C. Występuje ona w wersji jednokierunkowej oraz dwukierunkowej.Spis treści: Blokada liniowa jednokierunkowa typu C Blokada liniowa dwukierunkowa typu C Blokada liniowa typu C z posterunkami odstępowymi Blokada liniowa dwukierunkowa typu A Blokada liniowa dwukierunkowa typu N Blokada liniowa dwukierunkowa typu B Powiązane strony: Urządzenia blokowe Blokada liniowa jednokierunkowa typu C Blokada jednokierunkowa typu C, nazywana także blokadą dwuokienkową, stosowana jest na szlakach dwutorowych i zabezpiecza ruch pociągów w jednym kierunku jazdy (w kierunku zasadniczym - po torze prawym). Składa się ona z jednej pary bloków dla każdego toru: początkowego (Po) na początku szlaku oraz końcowego (Ko) na końcu szlaku, patrząc w kierunku jazdy. W stanie zasadniczym blok początkowy jest odblokowany umożliwiając wyprawienie pociągu na szlak, a blok końcowy - zablokowany. W tym stanie w okienkach bloków pokazywana jest barwa czerwona. Po wyprawieniu pociągu dyżurny ruchu/nastawniczy blokuje blok początkowy, odblokowując tym samym współpracujący blok końcowy na drugim posterunku. W okienkach blokowych pojawia się wówczas kolor biały. Blok początkowy blokowany może być dopiero po podaniu sygnału zezwalającego, a następnie ustawieniu sygnału "Stój" na semaforze wyjazdowym. W przypadku dźwigni sygnałowych realizowane jest to przy pomocy zawórki początkowej pod blokiem początkowym - jedną z jej funkcji jest umożliwienie blokowania bloku dopiero po obsłużeniu i cofnięciu dźwigni sygnałowej. Po przełożeniu i cofnięciu dźwigni semafora wyjazdowego jeden z elementów zawórki początkowej, działający podobnie jak w zawórce przeciwwtórnej, uniemożliwia ponowne przełożenie dźwigni. Do czasu odblokowania bloku początkowego zawórka trzyma w zamknięciu wszystkie dźwignie sygnałowe odnoszące się do wyjazdu na dany tor szlakowy. Przy sygnalizacji świetlnej zależność ta może być zrealizowana na drodze elektrycznej, poprzez elektryczną zastawkę zatrzaskową nad blokiem początkowym, która zwalnia klawisz bloku po wyświetleniu i wygaszeniu sygnału na semaforze umożliwiając tym samym zablokowanie bloku, natomiast uniemożliwienie ponownego wyświetlenia sygnału realizowane jest przekaźnikiem przeciwwtórnym. Zwolnienie blokady po wjeździe na następny posterunek następuje po zablokowaniu bloku końcowego, co powoduje odblokowanie się bloku początkowego umożliwiając wyprawienie na szlak kolejnego pociągu. Aby uniemożliwić zablokowanie bloku końcowego podczas gdy pociąg jest jeszcze na szlaku, nad blokiem tym umieszczona jest elektryczna zastawka zatrzaskowa (zastawka liniowa) która zwalnia klawisz blokowy dopiero po stwierdzeniu wjazdu pociągu przy przełożonej dźwigni sygnałowej, do czego używany jest przycisk szynowy z szyną izolowaną lub obwody torowe, umieszczone za semaforem wjazdowym. Pod blokiem końcowym umieszczona jest ponadto zawórka końcowa, która uniemożliwia zablokowanie do czasu cofnięcia dźwigni sygnałowej semafora wjazdowego. Zależność ta może być również realizowana elektrycznie. Blokada liniowa dwukierunkowa typu C Blokada dwukierunkowa typu C, nazywana także blokadą trzyokienkową, stosowana jest na szlakach jednotorowych, na których ruch prowadzony może być w obu kierunkach. Blokada taka posiada po jednej parze bloków - początkowy i końcowy - dla każdego kierunku ruchu, działających analogicznie jak w blokadzie jednokierunkowej. Oprócz nich występuje para bloków pozwolenia (Poz), które służą do określenia kierunku z którego może wyprawiony zostać pociąg i wykluczenia wyprawienia pociągu z przeciwnej strony. W danej chwili jeden z bloków pozwolenia jest odblokowany, a drugi zablokowany. Pociąg wyprawić można z posterunku, na którym blok pozwolenia jest odblokowany - w jego okienku blokowym widoczny jest kolor biały. W stanie zasadniczym na ogół odblokowany jest blok pozwolenia na posterunku od strony początku linii, co oznacza że kierunek ruchu od strony tego posterunku jest kierunkiem uprzywilejowanym. Po zablokowaniu bloku pozwolenia współpracujący blok zostaje odblokowany i możliwe jest wyprawienie pociągu z drugiego kierunku. W okienku zablokowanego bloku pozwolenia widoczny jest kolor czerwony. W przypadku stosowania dźwigni sygnałowych blok pozwolenia uzależniony jest od innych bloków zawórką pozwolenia. Zawórka ta ma budowę podobną do zawórki przeciwwtórnej, a ponadto połączona jest mechanicznie z zawórką początkową (blok początkowy i pozwolenia umieszczone muszą być obok siebie). Po przełożeniu i cofnięciu dźwigni sygnałowej semafora wyjazdowego zawórka ta zamyka się i uniemożliwia zablokowanie bloku pozwolenia. Zwolnienie zawórki pozwolenia następuje razem ze zwolnieniem zawórki początkowej, w momencie odblokowania bloku początkowego - czyli zwolnienia blokady. Następuje to poprzez mechaniczne uzależnienie zawórek. Jeżeli sygnał nie jest nastawiany mechaniczną dźwignią, zależność ta realizowana jest elektrycznie, poprzez zastawkę elektryczną nad blokiem pozwolenia. W przypadku blokady dwukierunkowej obsługiwanej z nastawni wykonawczej blokowanie bloku pozwolenia uzależnione jest od otrzymania zlecenia od dyżurnego ruchu. W tym celu nad blokiem pozwolenia umieszczona jest elektryczna zastawka zatrzaskowa, która zwalniana jest przez dyżurnego ruchu na ogół za pomocą zwalniacza kluczowego. Blokada liniowa typu C z posterunkami odstępowymi Przy podziale szlaku z blokadą jednokierunkową typu C na odstępy każdy odstęp otrzymuje oddzielną parę bloków początkowy/końcowy. Przy blokadzie dwukierunkowej stosuje się po dwie pary bloków początkowy/końcowy, a bloki pozwolenia stosowane są na posterunkach na końcach szlaku. Obwody bloków pozwolenia przeprowadzone są ponadto przez styki bloków na posterunkach odstępowych w celu uzależnienia możliwości zmiany kierunku od stanu bloków na szlaku. Posterunki odstępowe z sygnalizacją kształtową wyposażone były zwykle w nastawnicę mechaniczną specjalnej konstrukcji, z miejscami na dwie dźwignie sygnałowe i aparat blokowy z czterema blokami wraz ze skrzynią zawórkową. Blokada liniowa dwukierunkowa typu A Blokada liniowa typu A posiada pięć bloków na każdej ze stacji: po jednej parze bloków początkowy/końcowy dla każdego kierunku ruchu, dwie pary bloków dania i otrzymania pozwolenia (Dp, Op) oraz tzw. przerywacz (Prz). W stanie zasadniczym blok początkowy, dania pozwolenia i przerywacz są odblokowane, blok końcowy i otrzymania pozwolenia - zablokowane. Semafory wyjazdowe trzymane są w zamknięciu przez zablokowane bloki otrzymania pozwolenia. Zablokowanie bloku dania pozwolenia na sąsiedniej stacji powoduje odblokowanie się bloku otrzymania pozwolenia, zwolnienie tego zamknięcia i umożliwienie wyjazdu pociągu na szlak. Jednocześnie zablokowany blok dania pozwolenia dodatkowo zamyka dźwignie semaforów na stacji dającej pozwolenie. Zanim podany zostanie sygnał zezwalający, pozwolenie można zwrócić blokując blok otrzymania pozwolenia. Po nastawieniu semafora na sygnał zezwalający blokowany jest przerywacz - blok o uproszczonej budowie pozbawiony klawisza, który w stanie zablokowanym przerywa połączenie pomiędzy blokami otrzymania i dania pozwolenia, uniemożliwiając zwrot pozwolenia. Po wyjeździe pociągu blok otrzymania pozwolenia zostaje zablokowany razem z blokiem początkowym poprzez uzależnienie ich klawiszy blokowych, odblokowany zostaje blok końcowy drugiej sąsiedniej. Odblokowanie bloku dania pozwolenia na sąsiedniej stacji nastąpi jednak dopiero po zablokowaniu tam bloku końcowego, gdy pociąg wjedzie na stację. W blokadzie typu A danie pozwolenia na wyprawienie pociągu w kierunku przeciwnym możliwe jest jeszcze zanim wyprawiony wcześniej pociąg zwolni szlak. W takiej sytuacji do czasu zwolnienia szlaku semafory wyjazdowe trzymane są w zamknięciu przez zablokowany jeszcze blok dania pozwolenia. Wraz z zablokowaniem bloku końcowego odblokowywany zostaje blok dania pozwolenia na danej stacji oraz blok początkowy stacji sąsiedniej i urządzenia powracają do stanu zasadniczego. Blokada liniowa dwukierunkowa typu N Blokada liniowa typu N ma budowę i działanie zbliżone do blokady typu A. Różnica polega na zastąpieniu przerywacza stykiem elektrycznym poruszanym suwakami sygnałowymi. Styk ten znajduje się pod zawórką przeciwwtórną bloku początkowego (tzw. styk zawórkowy). Blokada typu N posiada zatem po cztery bloki na każdej stacji. Blokada liniowa dwukierunkowa typu B Blokada liniowa typu B posiada po trzy pary bloków: początkowy, końcowy oraz dania pozwolenia. W stanie zasadniczym bloki początkowy i końcowy są zablokowane, a blok dania pozwolenia odblokowany. Zablokowanie bloku dania pozwolenia powoduje odblokowanie się bloku początkowego na drugiej stacji i umożliwia wyprawienie pociągu na szlak. Wraz z zablokowaniem bloku początkowego zablokowany zostaje blok dania pozwolenia (połączony wspólnym klawiszem blokowym) oraz odblokowany zostaje blok końcowy na drugiej stacji. Zablokowanie bloku końcowego powoduje odblokowanie się obu bloków dania pozwolenia i powrót urządzeń do stanu zasadniczego. |
|||||||||||||||||||||||||
(c) Paweł Okrzesik 2004-2021. Wykorzystywanie materiałów bez wiedzy i zgody autora niedozwolone. |