Beskidzka Strona Kolejowa
 » wstęp
 » aktualności
 » urządzenia srk
 » sygnalizacja
 » łączność
 » ruch kolejowy
 » sieć kolejowa
 » słownik srk
 » symulator ISDR
 » wagony towarowe
 » linia 117
 » fotogaleria
 
 » forum ISDR
 » mapa strony
 » o autorze
 » kontakt
 » linki

Blokady liniowe

Spis treści:

1. Klasyfikacja blokad liniowych
2. Półsamoczynna blokada liniowa
3. Samoczynna blokada liniowa

Podstrony:
  • Elektromechaniczne blokady liniowe
  • Przekaźnikowe blokady liniowe

1. Klasyfi­kacja blokad liniowych

Blokada liniowa jest urzą­dzeniem służącym do regu­lacji następstwa ruchu pociągów i usta­lenia kierunku ruchu na szlaku[4]. Urzą­dzenia blokady liniowej stanowią powią­zanie między urządze­niami stacyj­nymi sąsiadu­jących poste­runków zapo­wiadawczych (rys. 1). W uza­sadnionych przypadkach blokada liniowa może być stoso­wana w obrębie stacji.


Rys. 1. Ogólny model blokady liniowej z poste­runkami odstę­powymi (samo­czynnymi)

Ze względu na sposób działania i obsługi, blokady liniowe podzielić można na:

  • półsamoczynne blokady liniowe (pbl),
  • samoczynne blokady liniowe (sbl).

Półsamoczynne blokady liniowe uniemożli­wiają wypra­wienie pociągu na szlak (odstęp) do czasu potwier­dzenia przybycia w całości poprzed­niego pociągu do następ­nego poste­runku ruchu. Z reguły potwier­dzenie to dawane jest przez personel ruchu, po wzrokowym stwierdzeniu, że pociąg wjechał z sygna­łami końca pociągu, a sygnały zezwala­jące na sema­forach poda­wane są ręcznie. Konieczność obsady poste­runków odstę­powych powodo­wała, że szlaki z półsamo­czynną blokadą liniową rzadko dzielono na odstępy.

Samoczynne blokady liniowe wyposa­żone są w ukła­dową kontrolę niezaję­tości odstępów, a sygnały na sema­forach odstę­powych wyświet­lane są samo­czynnie, w zależ­ności od sytu­acji ruchowej. Odstępy samo­czynnej blokady liniowej są krótkie, co pozwala na uzys­kanie dużej przepustowości.

Ze względu na kierunek ruchu, wyróżnić można blokady liniowe:

  • jednokierunkowe,
  • dwukierunkowe.

Blokady liniowe jedno­kierun­kowe przezna­czone są dla szlaków dwuto­rowych i ich działanie ogra­nicza się do regu­lacji następstwa ruchu pociągów w jednym kierunku. Przebiegi na tory szlakowe w kierunku przeciwnym do zasadni­czego nie są przewi­dziane lub są nieuzależ­nione od stanu blokady liniowej.

Blokady liniowe dwukierun­kowe umożli­wiają prowa­dzenie ruchu pociągów po torze szlakowym w obu kierunkach. Usta­wienie wybra­nego kierunku ruchu wymaga przeważnie dania pozwo­lenia przez personel poste­runku zapowiadaw­czego mają­cego przyjąć pociąg. W przypadku obsługi blokady liniowej przez nastawnię wyko­nawczą, danie pozwo­lenia powinno być uzależ­nione od otrzy­mania pole­cenia od dyżur­nego ruchu, przekaza­nego przez urzą­dzenia (otrzy­manie zlecenia). W niektórych typach blokad liniowych dwukierun­kowych, poza stanem ustawio­nego kierunku ruchu wystę­pować może stan neut­ralny, w którym żaden z kierunków nie jest włączony.

2. Półsamo­czynna blokada liniowa

Na szlakach z półsamo­czynną blokadą liniową ruch pociągów regulo­wany jest w oparciu o bloko­wanie i zwalnianie blokady. Sygnał zezwala­jący na wyjazd na szlak (odstęp) może być podany tylko jeden raz do czasu zwolnienia blokady[4]. Zmiany stanu blokady są jedno­cześnie infor­macją dla perso­nelu o wypra­wieniu lub przyjęciu pociągu przez sąsiedni poste­runek ruchu.

a) b)
Fot. 1. Półsamoczynna blokada liniowa: a) bloki elektromechaniczne blokady liniowej jednokierunkowej oraz dwukierunkowej typu C, b) przyciski i lampki kontrolne dwukierunkowej blokady liniowej typu C na pulpicie kostkowym 

Zwolnienie blokady możliwe jest po skontrolo­waniu przez urzą­dzenia srk opusz­czenia szlaku (odstępu) przez pociąg, co odbywa się na zasadzie podobnej jak przy zwolnieniu utwier­dzenia przebiegu. Przy zwolnieniu kontrolo­wana jest następu­jąca sekwencja[4]:

  • zajęcie odcinka za sema­forem wjazdowym,
  • wyświetlenie sygnału "Stój" na sema­forze wjazdowym,
  • zwolnienie odcinka szlako­wego (o ile kontrolo­wana jest nieza­jętość toru szlakowego),
  • zwolnienie odcinka za sema­forem wjazdowym.

Jeżeli urzą­dzenia blokady nie zapew­niają ukła­dowej kontroli niezaję­tości toru szlako­wego, zwolnienie blokady poprze­dzone musi być wzrokowym stwierdzeniem obec­ności sygnałów końca pociągu na ostatnim pojeździe składu przez personel. Poza półsamoczyn­nymi bloka­dami linio­wymi wymagają­cymi wzroko­wego stwierdzenia sygnałów końca pociągu, wyróżnić można[2]:

  • półsamoczynne blokady liniowe z kontrolą niezaję­tości toru szlako­wego, w których wyświet­lenie sygnału i działanie blokady uzależ­nione jest dodat­kowo od niezaję­tości odcinka szlakowego,
  • półsamoczynne blokady liniowe z blokiem pozwo­lenia i kontrolą niezaję­tości toru szlako­wego, w których do usta­lenia kierunku ruchu służą bloki pozwo­lenia, a do regu­lacji następstwa ruchu pociągów uży­wany jest odcinek kontroli niezaję­tości szlaku,
  • półsamoczynne blokady liniowe automa­tyczne, w których zwolnienie kierunku odbywa się au­toma­tycznie, na podstawie kontroli niezaję­tości odcinka szlakowego.

Szlak wyposa­żony w półsamo­czynną blokadę liniową może być podzie­lony na odstępy. Sema­fory odstę­powe są wówczas semafo­rami półsamoczyn­nymi, a bloko­wanie i zwalnianie blokady na każdym odstępie przebiega podobnie jak na szlaku bez poste­runków odstę­powych. Przewi­duje się stoso­wanie au­toma­tycznych poste­runków odstę­powych, dla których wyświet­lanie sygnałów na sema­forach odstę­powych i zwalnianie blokady na odstępach przebiega au­toma­tycznie, na podstawie kontroli niezaję­tości odstępów[4].

3. Samo­czynna blokada liniowa

Przy samo­czynnej blokadzie liniowej ruch pociągów regulo­wany jest na podstawie kontroli niezaję­tości odstępów blokowych przez obwody torowe lub liczniki osi. Na szlaku stoso­wane są samo­czynne sema­fory odstę­powe, na których sygnały wyświet­lane są samo­czynnie, zależnie od sytu­acji ruchowej i ustawio­nego kierunku ruchu. Prowa­dzenie ruchu pociągów, poza zmianą kierunku ruchu, nie wymaga obsługi urządzeń blokady.

Fot. 2. Przyciski i lampki kontrolne samoczynnej blokady liniowej typu Eac na pulpicie kostkowym 

Pod względem stawności sygnali­zacji, samo­czynne blokady liniowe dzielą się na[4]:

  • dwustawne,
  • trzystawne,
  • czterostawne.

W samo­czynnej blokadzie liniowej dwustawnej stosuje się odstępy nie krótsze od podwójnej długości drogi hamo­wania, a sema­fory powinny być poprze­dzone tarczami ostrzegaw­czymi. W blokadzie trzystawnej odstępy są nie krótsze od długości drogi hamo­wania, a rolę tarcz ostrze­gawczych spełniają poprzedza­jące sema­fory odstę­powe lub wyjaz­dowe. W blokadzie czteros­tawnej odstępy są nie krótsze od połowy długości drogi hamo­wania i stoso­wany jest dodat­kowy sygnał, uprzedza­jący o sygnale "Stój" w odleg­łości dwóch odstępów blokowych (światło zielone migające).

Semafory odstę­powe nie ustawio­nego kierunku ruchu są wyga­szane, z wyjątkiem ostat­niego sema­fora odstępo­wego, który powinien wskazywać sygnały zależne od sygnału na sema­forze wjazdowym i niezaję­tości osłania­nego odstępu. Zamiast wyga­szenia sema­forów nie ustawio­nego kierunku dawniej dopusz­czalne było wyświet­lanie na nich sygnału "Stój"[5].

Na wyposa­żenie samo­czynnej blokady liniowej składają się urzą­dzenia na poste­runkach zapo­wiadawczych oraz urzą­dzenia poste­runków odstę­powych, umiesz­czane przeważnie w konte­nerach przyto­rowych. Spoty­kane są rozwią­zania blokady, w których reali­zacja zależ­ności dla poste­runków odstę­powych przenie­siona jest do urządzeń na poste­runkach zapo­wiadawczych. Ułatwia to utrzy­manie, ale zwiększa liczbę przewodów do urządzeń na szlaku. Blokada taka nazy­wana jest blokadą centralną[1]. W użyciu jest także okreś­lenie blokada zintegrowana[3].

Spotykana jest również samo­czynna blokada liniowa w wersji jednoodstę­powej, przy której ruch pociągów prowa­dzony jest na zasadach ana­logicznych jak przy półsamo­czynnej blokadzie liniowej[2]. W takim przypadku sygnały na sema­forze wyjaz­dowym uzależ­nione są bezpoś­rednio od sygnałów na sema­forze wjazdowym następ­nego poste­runku zapowiadawczego.

Bibliografia

[1]Dąbrowa-Bajon M.: "Podstawy stero­wania ruchem kole­jowym", Ofi­cyna Wydaw­nicza Politech­niki Warszawskiej, Warszawa 2002.
[2]Instrukcja o prowa­dzeniu ruchu pociągów Ir-1, PKP PLK SA, Warszawa 2008 (z późn. zm.).
[3]Materiały informa­cyjne Thales Polska sp. z o.o., http://www.katalogkolejowy.pl/firmy_det/170 (dostęp: 10.07.2016).
[4]Wytyczne techniczne budowy urządzeń stero­wania ruchem kole­jowych Ie-4 (WTB-E10), PKP PLK SA, Warszawa 2014.
[5]Wytyczne techniczne budowy urządzeń stero­wania ruchem kole­jowych w przedsię­biorstwie Polskie Koleje Państwowe (WTB-E10), PKP, Warszawa 1996.
Ostatnia modyfi­kacja strony: 08.01.2025
powrót do góry
(c) Paweł Okrzesik 2004-2021. Wykorzystywanie materiałów bez wiedzy i zgody autora niedozwolone.